Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2018

Λέον Τρότσκι, Η ΑΣΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ


Η ΑΣΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ

Aναδημοσιεύουμε από τον Εργάτη
Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε τον Ιανουάριο του 1936 σαν γράμμα, απάντηση του Λέων Τρότσκι, στον Ολλανδό τροτσκιστή Χενκ Σνίβλιετ, κατόπιν ερωτήματος του τελευταίου, σχετικά με το σύνθημα του «αφοπλισμού των φασιστών» και της θέσης τους εκτός νόμου από το κράτος. Δημοσιεύθηκε με το τίτλο «Γράμμα στην Ολλανδία», τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους από το θεωρητικό περιοδικό των Ολλανδών τροτσκιστών «Informations Dients» τεύχος 10.
Στα ελληνικά μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβρη του 1984, από το θεωρητικό περιοδικό του ΕΕΚ, Επαναστατική Μαρξιστική Επιθεώρηση.
Στις αρχές του 1935 στην Γαλλία η κυβέρνηση των Ριζοσπαστών, είχε περάσει ένα νομοσχέδιο με το οποίο έθετε στην παρανομία μια σειρά φασιστικές οργανώσεις και επιχειρούσε να τις αφοπλίσει, μετά τις απειλητικές διαδηλώσεις και επιθέσεις που έκαναν. Ο νόμος πέρασε με την μορφή της πάλης για την «προστασία του συντάγματος». Αν και ήταν φανερό ότι, το νομικό αυτό οπλοστάσιο του κράτους, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εξίσου και κυρίως ενάντια στις οργανώσεις αυτό-άμυνας της εργατικής τάξης, τόσο οι Σοσιαλδημοκράτες, όσο και το Σταλινικό ΚΚ Γαλλίας, υπερψήφισαν τον νόμο. Η δεξιά κυβέρνηση της Ολλανδίας, αμέσως πρότεινε στην ολλανδική βουλή το ίδιο μέτρο.
Εκείνη την εποχή ο Χενκ Σνίβλιετ, ήταν εκλεγμένος βουλευτής στο ολλανδικό κοινοβούλιο, ως επικεφαλής του Επαναστατικού Εργατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (R.S.A.P.), και συνεπώς καλούνταν να τοποθετηθεί στην ίδια την βουλή. Ο νόμος πέρασε τον Μάιο το ίδιου έτους, τρεις μήνες μετά από την επιστολή του Τρότσκι, με μοναδικές αρνητικές ψήφους, αυτήν του Σνίβλιετ και παραδόξως των τριών σταλινικών βουλευτών του Ολλανδικού ΚΚ που δεν ακολούθησαν την γραμμή των Γάλλων συντρόφων τους.
Ο Χενκ Σνίβλιετ (1883-1942) ήταν μια σπουδαία φυσιογνωμία του Ολλανδικού και Ινδονησιακού εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, καθώς μαζί με τους Γκόρτερ και Πάνεκουκ, θα αποτελέσουν την ηγετική ομάδα των αριστερών ολλανδών Σοσιαλδημοκρατών που θα ιδρύσουν το ΚΚ Ολλανδίας. Θα σταλεί στην Ινδονησία που τότε ήταν Ολλανδική αποικία, ιδρύοντας εκεί το Ινδονησιακό ΚΚ, κάνοντας μια επιστημονική ανάλυση του εξαρτημένου καπιταλισμού της χώρας και θα καθοδηγήσει τα πρώτα εργατικά κινήματα της αποικίας που παλεύουν για κοινωνική και εθνική χειραφέτηση. Θα συγκρουστεί με την σταλινική πολιτική της Κομιντερν το 1927 με αφορμή την πολιτική της στην προδοσία της πρώτης Κινέζικης επανάστασης και θα αποχωρήσει μαζί με την πλειοψηφία του Ολλανδικού ΚΚ, ιδρύοντας το Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα. Το Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα θα είναι ένα από τα 4 κόμματα που θα πάρουν την πρωτοβουλία για την ίδρυση της 4ης Διεθνούς το 1933. Λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου, ο Σνίβλιετ θα διαφωνήσει με την 4η Διεθνή για οργανωτικά ζητήματα και θα αποχωρήσει. Κατά την διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής της χώρας θα φτιάξει το πρώτο και μεγαλύτερο δίκτυο παρτιζάνων σαμποτέρ στην χώρα. Θα σκοτωθεί από τους Ναζί, πολεμώντας ηρωϊκά το 1942.

Η ΑΣΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ

13 Γενάρη 1936
Αγαπητέ φίλε,
Το ζήτημα της στάσης μας απέναντι στα κυβερνητικά μέτρα που υποτίθεται στοχεύουν ενάντια στο φασισμό είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Μια και η αστική δημοκρατία είναι ιστορικά χρεοκοπημένη, δεν είναι πια σε θέση να αμυνθεί στο δικό της χωράφι ενάντια στους εχθρούς της από τα δεξιά και τα αριστερά. Δηλαδή, για να διατηρηθεί το δημοκρατικό καθεστώς πρέπει προοδευτικά να διαλυθεί  μέσα από αναγκαστικούς νόμους και διοικητικές αυθαιρεσίες. Αυτή η αυτοδιάλυση της δημοκρατίας στην πάλη ενάντια στη δεξιά και την αριστερά, φέρνει στο προσκήνιο τον Βοναπαρτισμό της αποσύνθεσης, που έχει ανάγκη και τον δεξιό και τον αριστερό κίνδυνο για την αβέβαιη ύπαρξη του, ώστε να τους χρησιμοποιεί τον ένα ενάντια στον άλλο και να ανυψώνεται προοδευτικά πάνω από την κοινωνία και τον κοινοβουλευτισμό της. Το καθεστώς Κόλιζν [1] μου φάνηκε για πολύ καιρό σαν ένα εν δυνάμει βοναπαρτιστικό καθεστώς.
Σε αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, ο κύριος εχθρός του βοναπαρτισμού παραμένει βέβαια, η επαναστατική πτέρυγα του προλεταριάτου. Έτσι μπορούμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι καθώς η ταξική πάλη βαθαίνει, όλοι οι αναγκαστικοί νόμοι, οι έκτακτες εξουσίες, κ.λ.π. θα χρησιμοποιηθούν ενάντια στο προλεταριάτο.
Αφού οι Γάλλοι σταλινικοί και σοσιαλιστές ψήφισαν υπέρ της διοικητικής διάλυσης των παραστρατιωτικών οργανώσεων, ο παλιάνθρωπος Μαρσέλ Κασέν [2] έγραψε στην «Ουμανιτέ» περίπου τα εξής: «Μια μεγάλη νίκη….Φυσικά, γνωρίζουμε ότι στην καπιταλιστική κοινωνία όλοι οι νόμοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενάντια στο προλεταριάτο. Αλλά θα προσπαθήσουμε να το αποφύγουμε αυτό, κ.λ.π.». Το ψέμα εδώ βρίσκεται στη λέξη «μπορούν». Αυτό που θα έπρεπε να ειπωθεί είναι:
«Γνωρίζουμε ότι καθώς βαθαίνει η κοινωνική κρίση, όλα αυτά τα μέτρα θα χρησιμοποιηθούν ενάντια στο προλεταριάτο με δεκαπλάσια ένταση». Υπάρχει ένα απλό συμπέρασμα να βγει από εδώ: Δεν μπορούμε να οικοδομήσουμε το Βοναπαρτισμό της αποσύνθεσης με τα χέρια μας και να του δώσουμε και τις αλυσίδες που αναπόφευκτα θα χρησιμοποιήσει για να αλυσοδέσει την προλεταριακή πρωτοπορία.
Αυτό δε σημαίνει ότι στο άμεσο μέλλον ο Κόλιζν δεν θα θέλει να ελευθερώσει το δεξί του αγκώνα από την υπερβολική θρασύτητα των φασιστών. Η κοινωνική επανάσταση στην Ολλανδία δεν εμφανίζεται σαν μια άμεση απειλή. Το μεγάλο κεφάλαιο ελπίζει να μετριάσει τους απειλητικούς κινδύνους χρησιμοποιώντας το ισχυρό, συγκεντρωτικό
δηλαδή βοναπαρτιστικό και μισο – βοναπαρτιστικό κράτος. Αλλά για να κρατήσει τον πραγματικό εχθρό, το επαναστατικό προλεταριάτο στα όρια του, ο Κόλιζν ποτέ δεν θα εξοντώσει τελείως ούτε καν θα εκτροχιάσει τον φασισμό. Το πολύ να τον διατηρεί απλά κάτω από τον έλεγχο του. Για αυτό, το σύνθημα της διάλυσης και του αφοπλισμού των φασιστικών συμμοριών από το κράτος και η έγκριση για τέτοια μέτρα είναι πέρα για πέρα αντιδραστικό (οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες φωνάζουν: «Το κράτος πρέπει να δράσει!»). Αυτό σημαίνει να φτιαχτεί ένα μαστίγιο από το πετσί του προλεταριάτου που οι βοναπάρτες διαιτητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να χαϊδέψουν μαλακά εδώ ή εκεί, τα φασιστικά οπίσθια. Αλλά είναι η αναπόδραστη μας ευθύνη και καθήκον να προστατέψουμε το πετσί της εργατικής τάξης και όχι να δίνουμε το μαστίγιο στο φασισμό.
Υπάρχει ακόμα μια πλευρά στην ίδια κατάσταση που φαίνεται ακόμα πιο σημαντική. Η αστική δημοκρατία είναι μια απάτη από την ίδια της την ουσία. Όσο περισσότερο ανθίζει, τόσο λιγότερο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το προλεταριάτο όπως απέδειξε η ιστορία της Αγγλίας και των Ενωμένων Πολιτειών. Αλλά η διαλεκτική της ιστορίας διατάζει ότι η αστική δημοκρατία μπορεί να γίνει μια πανίσχυρη πραγματικότητα για το προλεταριάτο την ίδια στιγμή που καταρρέει. Ο φασισμός είναι το εξωτερικό σημάδι αυτής της αποσύνθεσης.
Η πάλη ενάντια στο φασισμό, η υπεράσπιση των θέσεων που έχει κερδίσει η εργατική τάξη μέσα στα πλαίσια της αποσυντιθέμενης δημοκρατίας μπορούν να γίνουν μια πανίσχυρη πραγματικότητα, μια και δίνει τη δυνατότητα στην εργατική τάξη να προετοιμαστεί για τις οξύτερες μάχες και εν μέρει να εξοπλιστεί. Τα δύο τελευταία χρόνια στη Γαλλία, από τις 6 Φλεβάρη 1934 [3], έχουν δώσει στις εργατικές οργανώσεις μια εξαιρετική ευκαιρία κι ίσως μια που δεν θα επαναληφθεί τόσο σύντομα  να κινητοποιήσουν το προλεταριάτο και τη μικροαστική τάξη στο πλευρό της επανάστασης, να δημιουργήσουν εργατική πολιτοφυλακή, κ.λ.π.
Αυτή η πολύτιμη ευκαιρία δίνεται από την αποσύνθεση της δημοκρατίας, από την καθαρή της αδυναμία να διατηρήσει την «τάξη» με τα παλιά μέσα και με τον εξίσου καθαρό κίνδυνο που απειλεί τις εργαζόμενες μάζες. Όποιος δεν εκμεταλλεύεται αυτή την κατάσταση  και καλεί το «κράτος» δηλαδή τον ταξικό εχθρό, να «δράσει» στην πραγματικότητα πουλάει το πετσί του προλεταριάτου στη βοναπαρτιστική αντίδραση.
Επομένως, πρέπει να ψηφίζουμε ενάντια σε όλα τα μέτρα που δυναμώνουν το καπιταλιστικό – βοναπαρτιστικό κράτος, ακόμα και εκείνα τα μέτρα που μπορεί προς στιγμή να προκαλούν προσωρινή δυσαρέσκεια στους φασίστες. Φυσικά οι σοσιαλδημοκράτες και οι σταλινικοί θα πουν ότι υπερασπιζόμαστε τους φασίστες απέναντι στον Πατέρα Κόλιζν, που στο κάτω κάτω, είναι καλύτερος  από τον κακό Μουσέρτ [4]. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι βλέπουμε μακρύτερα από τους άλλους και ότι οι μελλοντικές εξελίξεις θα επιβεβαιώσουν απόλυτα τις αντιλήψεις και τις απαιτήσεις μας.
Μπορούμε όμως να διατυπώσουμε μερικές τροπολογίες που όταν απορριφθούν, θα κάνουν καθαρό σε κάθε εργάτη ότι αυτό που διακυβεύεται δεν είναι ο πισινός των φασιστών αλλά το πετσί του προλεταριάτου. Για παράδειγμα:
(1) Οι εργατικές φρουρές δεν πρέπει με κανένα τρόπο να θιχτούν από αυτό το νόμο, ακόμα και αν χρειαστεί να αναλάβουν δράση ενάντια στους απεργοσπάστες, τους φασίστες και άλλα λούμπεν στοιχεία.
(2) Τα συνδικάτα και οι πολιτικές οργανώσεις της εργατικής τάξης διατηρούν το δικαίωμα να φτιάχνουν και να εξοπλίζουν τις οργανώσεις αυτοάμυνας απέναντι στο φασιστικό κίνδυνο. Το κράτος δεσμεύεται να βοηθήσει αυτές τις οργανώσεις με όπλα, πυρομαχικά και οικονομική υποστήριξη αν ζητηθεί.
Στο κοινοβούλιο αυτές οι προτάσεις ακούγονται μάλλον περίεργα και οι κύριοι κυβερνητικοί και οι σταλινικοί θα τις θεωρήσουν ότι «σοκάρουν». Αλλά ο μέσος εργάτης, όχι μόνο στο NAS [5], αλλά και στα ρεφορμιστικά συνδικάτα θα τις βρει δικαιολογημένες. Φυσικά, προτείνω αυτές τις τροπολογίες μονάχα σαν παράδειγμα. Θα μπορούσε ίσως να βρει κανείς καλύτερες, πιο ακριβείς διατυπώσεις.
Οι κύριοι σοσιαλδημοκράτες και σταλινικοί θα αρνηθούν να τις υποστηρίξουν ή ακόμα θα τις καταψηφίσουν; Ακόμη και αν τις υποστηρίξουν οι τροπολογίες θα απορριφθούν έτσι κι αλλιώς και έτσι θα είναι απόλυτα καθαρό γιατί ψηφίζουμε ενάντια στο κυβερνητικό σχέδιο σαν σύνολο – και πρέπει να το κάνουμε αυτό, χωρίς την παραμικρή δεύτερη σκέψη για τους λόγους που έδωσα παραπάνω ακόμα και αν ο κοινοβουλευτισμός του Κόλιζν θεωρήσει εκτός θέματος αυτές τις τροπολογίες στη βάση ότι αφορούν μονάχα την τεχνική της προπαγάνδας και όχι την ουσία του ζητήματος.
Πρέπει να πάρουμε σοβαρά μέτρα ενάντια στον αφηρημένο «αντιφασιστικό» τρόπο σκέψης που διεισδύει ακόμα και στις γραμμές μας μερικές φορές. Ο «αντιφασισμός» δεν είναι τίποτε – μια άδεια έννοια που χρησιμοποιείται για να καλύπτει τη σταλινική κατεργαριά. Στο όνομα του «αντιφασισμού» θεσμοποίησαν την ταξική συνεργασία με τους Ριζοσπάστες. Πολλοί από τους συντρόφους μας θέλουν να δώσουν στο «Λαϊκό Μέτωπο», δηλαδή στην ταξική συνεργασία, θετική υποστήριξη με τον ίδιο τρόπο που είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε  το ενιαίο μέτωπο, δηλαδή το διαχωρισμό του προλεταριάτου από τις άλλες τάξεις. Ξεκινώντας από το απόλυτα λαθεμένο σύνθημα του «Λαϊκού Μετώπου στην εξουσία» στο όνομα του «αντιφασισμού», προχωρούν ακόμα παραπέρα και διακηρύσσουν  ότι είναι πρόθυμοι να υποστηρίξουν τον Βοναπαρτισμό γιατί ψήφος στο «αντιφασιστικό» νομοσχέδιο του Κόλιζν δε θα σήμαινε τίποτε λιγότερο από άμεση υποστήριξη στον Βοναπαρτισμό.
Σημειώσεις:
[1] Ο Χέντρικ Κόλιζν (1869-1944) ήταν ο δεξιός πρωθυπουργός εκείνη την εποχή, που είχε επανιδρύσει το «Αντεπαναστατικό Κόμμα». Αυτό το κόμμα αρχικά είχε φτιαχτεί την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης για να την αντιμετωπίσει. Στην σύγχρονη εκδοχή του Κόλιζν, που κυβέρνησε δύο φορές μεταξύ 1925-1926 και 1933-1939, ήταν ένα δεξιό λαϊκιστικό κόμμα που συνένωνε τους μικροαστούς της χώρας υπό την ηγεσία της αστικής τάξης.
[2] Ο Μαρσέλ Κασέν ήταν ο ηγέτης του ΚΚ Γαλλίας.
[3] 6 Φεβρουαρίου 1934, ήταν η μέρα που οι Γάλλοι φασιστές επιχείρησαν μια μίνι εξέγερση-πραξικόπημα καταλαμβάνοντας τους δρόμους του Παρισίου και επιχειρώντας να καταλύσουν την δημοκρατία. Σαν αντίδραση, ένα γιγάντιο εργατικό κίνημα ξεσηκώθηκε την επόμενη περίοδο εναντίον τους, μπαίνοντας φραγμός και καταλαμβάνοντας το σύνολο των εργοστασίων και των βασικών επιχειρήσεων της χώρας. Τελικά οι σοσιαλδημοκράτες και οι σταλινικοί θα αποπροσανατολίσουν και θα εγκλωβίσουν το κίνημα αυτό στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου το 1936.
[4] Ο Άντον Άντριαν Μουσέερτ (1894-1946) ήταν ο ηγέτης των Ολλανδών φασιστών Εθνικο-Σοσιαλιστικό Κίνημα που είχε ιδρυθεί το 1931. Τοποθετήθηκε ως επικεφαλής της κατοχικής κυβέρνησης από τους Ναζί κατά την διάρκεια της κατοχής. Δικάστηκε και καταδικάστηκε μετά την απελευθέρωση της χώρας και τουφεκίστηκε το 1944.
[5] NAS (Πανεθνική Οργάνωση Εργαζομένων), ήταν μια μικρή εργατική συνδικαλιστική ομοσπονδία της αριστεράς, στην οποία προέδρευε ο Σνίβλιετ εκείνη την εποχή.

Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2018

Βλαντιμίρ Λένιν, Ο Βαλκανικός Πόλεμος και ο σοβινισμός των αστών


Τούρκοι αιχμάλωτοι μετά την αποφασιστική ήττα που υπέστησαν από τους Σέρβους στη μάχη του Κουμάνοβο

Ο Βαλκανικός Πόλεμος και ο σοβινισμός των αστών

Γράφτηκε: 28 Μαρτίου, 1913
Πηγή : Collected Works, 4η αγγλική έκδοση, Αρίθμ. 19, Σελ. 38 - 40, Εκδότες Progress, Μόσχα, 1968 Αγγλική μετάφραση

Ο Bαλκανικός Πόλεμος έρχεται σε ένα τέλος. Η κατάληψη της Ανδριανούπολης είναι μια αδιαμφισβήτητη νίκη για τους Βουλγάρους, και το κέντρο βαρύτητας του προβλήματος μετατοπίστηκε από το θέατρο των επιχειρήσεων σε αυτό των λογομαχιών και των ραδιουργιών των αποκαλούμενων Μεγάλων Δυνάμεων.

Ο Βαλκανικός Πόλεμος είναι ένας κρίκος στην αλυσίδα των παγκόσμιων γεγονότων που σηματοδοτούν την κατάρρευση της μεσαιωνικής κατάστασης σχέσεων στην Ασία και την Ανατολική Ευρώπη. Να σχηματίσουν ενωμένα εθνικά κράτη στα Βαλκάνια, να απαλλάξουν από την καταπίεση των τοπικών φεουδαρχικών κανόνων και να απελευθερώσουν τελείως τους αγρότες των Βαλκανίων όλων των εθνικοτήτων από το ζυγό των γαιοκτημόνων -- τέτοιο ήταν το ιστορικό καθήκον που έφερε αντιμέτωπους τους Βαλκανικούς λαούς.

Οι Bαλκανικοί λαοί θα μπορούσαν να έχουν πραγματοποιήσει αυτό το καθήκον δέκα φορές ευκολότερα από οτι κάνουν τώρα και με εκατό φορές λιγότερες θυσίες σχηματίζοντας μια Ομοσπονδιακή Βαλκανική Δημοκρατία. Η εθνική καταπίεση, οι εθνικοί καυγάδες και η υποκίνηση με βάση θρησκευτικές διαφορές θα ήταν αδύνατα κάτω από πλήρη και σταθερή δημοκρατία. Οι Βαλκανικοί λαοί θα είχαν εξασφαλίσει μιά αληθινά γρήγορη, εκτεταμένη και ελεύθερη ανάπτυξη.

Ποιος ήταν ο πραγματικός ιστορικός λόγος για την λύση επειγόντων Βαλκανικών προβλημάτων δια μέσου ενός πολέμου, ενός πολέμου που καθοδηγήθηκε από αστικά και δυναστικά ενδιαφέροντα; Η κύρια αιτία ήταν η αδυναμία του προλεταριάτου στα Βαλκάνια, και επίσης η αντιδραστική επιρροή και πίεση της ισχυρής Ευρωπαϊκής αστικής τάξης. Φοβούνται την πραγματική ελευθερία και στις χώρες τους και στα Βαλκάνια' ο μόνος σκοπός τους είναι το όφελος εις βάρος άλλων ανθρώπων' ανακατεύουν τον σοβινισμό και την εθνική εχθρότητα για να διευκολύνουν την πολιτική τους να λεηλατούν και να εμποδίζουν την ελεύθερη ανάπτυξη των καταπιεσμένων τάξεων των Βαλκανίων.

Ο Ρωσικός σοβινισμός πάνω στα Βαλκανικά γεγονότα είναι όχι λιγότερο αηδιαστικός από αυτόν της Ευρώπης. Και ο κρυμμένος, ωραιοποιημένος σοβινισμός των Καντέτων, γαρνιρισμένος με φιλελεύθερες φράσεις, είναι πιο αηδιαστικός και πιο βλαβερός από τον ωμό σοβινισμό των εφημερίδων των Μαύρο-Εκατοντιστών. Εκείνες οι εφημερίδες επιτίθενται ανοιχτά στην Αυστρία - σε αυτές τις πιό καθυστερημένες των Ευρωπαϊκών χωρών, οι λαοί (πείτε εμείς σε παρένθεση) έχουν εξασφαλίσει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία από την Ρωσία. Η Cadet Rech, ωστόσο, είπε επ' ευκαιρία της κατάληψης της Ανδριανούπολης: "Οι νέες περιστάσεις δίνουν στην Ρωσική διπλωματία κάθε ευκαιρία να δείξει μεγαλύτερη σταθερότητα...."

Έξοχοι "δημοκράτες", που προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν ότι η μόνη σταθερότητα για την οποία μπορεί να γίνει λόγος εδώ είναι η σταθερότητα στην αναζήτηση σοβινιστικών σκοπών! Καμία κατάπληξη που οι Milyukov και Yefremov, Guchkov, Bennigsen, Krupensky και Balashov τα πήγαν καλά μαζί σε ένα γεύμα που δόθηκε από τον Rodzyanko στις 14 Μαρτίου. Εθνικιστές, Oκτωβριστές, Καντέτοι - αυτές δεν είναι παρά διαφορετικές αποχρώσεις του αηδιαστικού εθνικισμού και σοβινισμού των αστών που είναι οριστικά εχθρικές προς την ελευθερία.


Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2018

Mottet - Σ' όλο τον κόσμο | Νέος δίσκος



Mottet - Σ' όλο τον κόσμο | Νέος δίσκος

Ήρθε η ώρα για την ψηφιακή κυκλοφορία της πρώτης ολοκληρωμένης δουλειάς των Mottet με τίτλο «Σ’ όλο τον κόσμο».

Οι Mottet είναι το μουσικό σχήμα που δημιούργησαν ο Σωτήρης Καστάνης (κιθάρα) και ο Δημήτρης Κουζής (βιολί), μουσικοί με πολυετή και πολύπλευρη καλλιτεχνική παρουσία.
Μαζί με την Ξένια Γαργάλη στη φωνή, τα τελευταία χρόνια, στις ζωντανές τους εμφανίσεις περιπλανώνται μουσικά σε ποικίλα είδη και εποχές. Από τους παραδοσιακούς ήχους στη τζαζ νοσταλγία και από την ποπ ανεμελιά στο κινηματογραφικό ύφος.

Έτσι μετά το «Γλυκιά ζωή», σε στίχους Δημήτρη Παπαχαραλάμπους και μουσική των ίδιων, μας προσφέρουν πλέον τη δική τους δημιουργική πρόταση για το πως μπορείς να ανακατέψεις με τόλμη αλλά και σεβασμό το χθες με το σήμερα. Τη ρετρό ατμόσφαιρα με τους σύγχρονους ήχους, τη φωτεινή ματιά με τον προβληματισμό, τον κοσμοπολιτισμό με τη μεγάλη δεξαμενή της ελληνικής μουσικής.

Με μεγάλη χαρά φιλοξενούν σε ένα τραγούδι τον ξεχωριστό ερμηνευτή και performer Δώρο Δημοσθένους.

Με έτοιμες «βαλίτσες» σας περιμένουν όλους στο πρώτο τους ταξίδι….

Σ’ όλο τον κόσμο!


Συντελεστές:
Mottet: Σωτήρης Καστάνης, Δημήτρης Κουζής, Γιώργος Σχοινάς
Τραγούδι: Ξένια Γαργάλη, Δώρος Δημοσθένους
Ηχοληψία: Γιάννης Παξεβάνης
Οργάνωση Παραγωγής: Νίκος Τσαούσης

Υγ. Για την πρώτη γνωριμία με τον ιδιαίτερο κόσμο των Mottet δε θα μπορούσε ίσως να βρεθεί καταλληλότερος χώρος από το El Convento del Arte, όπου την Κυριακή 21 Οκτωβρίου όλοι οι συντελεστές θα παρουσιάσουν για πρώτη φορά ζωντανά όλα τα καινούρια δικά τους κομμάτια, αλλά και τραγούδια και μουσικές που θα μας πάνε από τη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, ως το Παρίσι και τη Νέα Ορλεάνη, φιλτραρισμένα μέσα από χαρακτηριστική τους εκλεπτυσμένη αισθητική και παιχνιδιάρικη διάθεση.

Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Σέι Σόναγγον, Το βιβλίο του μαξιλαριού (εκδ. Καστανιώτη)

Σέι Σόναγγον, Το βιβλίο του μαξιλαριού
(εκδ. Καστανιώτη)
μετάφραση: Κατερίνα Παπανικολάου-Σωκράτης Λ. Σκαρτσής

 

Το Βιβλίο του μαξιλαριού είναι ένα από τα αριστουργήματα της γιαπωνέζικης πεζογραφίας. Γράφτηκε το 1002 μ.Χ. από τη Σέι Σόναγγον, κυρία της τιμής της αυτοκράτειρας Σαντάκο. Η Σ.Σ. είναι πιθανό να γεννήθηκε το 965, λέγεται ότι πέθανε μόνη και φτωχή, κι έγραψε το βιβλίο της μ' έναν προσωπικό τρόπο, που δεν παινεύτηκε, φαίνεται, από τους συγχρόνους της. Γενικά, για τη ζωή της έχουμε ελάχιστες πληροφορίες. Μπορούμε όμως να συμπεράνουμε ότι αυτά που λέει στον επίλογο του βιβλίου της είναι η πραγματική αλήθεια: Πως μπήκε στα γιαπωνέζικα γράμματα χωρίς να το θέλει ή να το περιμένει και πως οι σύγχρονοί της συγγραφείς την είδαν μ' επιφύλαξη σαν όχι μορφωμένη στ' αλήθεια (ιδιαίτερα στην κινέζικη ποίηση, που ήταν πολύτιμη παιδεία για τους γιαπωνέζους) και, γενικά, σαν παράξενο ερασιτέχνη. Σ' αυτή την έκδοση παρουσιάζονται πενηνταένα αποσπάσματα του βιβλίου, που είναι περίπου δεκαπλάσιο απ' αυτά σε έκταση.

Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2018

Ποιήματα που τώρα γράφονται: Δύο ποιήματα (Ξέρεις Γυναίκα, Οι τελευταίοι εγγονοί) του Ιωάννη Στεφανουδάκη


του Τάσσου Αλεβίζου

ΞΕΡΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

ξέρεις γυναίκα....
δεν είμαι πολύ καλά τελευταία...
ναι, ναι ,ξέρω το τσιγάρο και οι πολλοί καφέδες...
τα παιδιά όμως έχουν ακόμα ανάγκες.... 
αργήσαμε να παντρευτούμε βλέπεις... 
έχουν ακόμα την ανάγκη μας...
και δεύτερη δουλειά δεν μπορώ να κάνω... 
ξέρεις γυναίκα... 
αν γυρίζαμε ,λέω , αν γυρίζαμε στο χωριό...
λέω αν... 
σε εκείνο το σπίτι της γιαγιάς... 
στα σύνορα του χωριού... 
και μεροδούλι, μεροφάι... 
και άστα τα παιδιά εκεί ελεύθερα... 
εκεί στην απλή ζωή... 
και ας μην γίνουν πετυχημένοι μικροαστοί βρε αδελφέ... 
τι λες γυναίκα ;... 
γυρίζουμε;

~

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΕΓΓΟΝΟΙ

Το καταδέχτηκε ο γέρος και άρρωστος πατέρας..
Πήρε το σοκάκι, πέρασε την πλατεία του χωριού και έφτασε στην πόρτα του τσιφλικά του χωριού.
Κτύπησε την πόρτα.
Μια παραδουλεύτρα του άνοιξε..
[-θέλω να δω τον αφέντη ], της είπε…
Σε λίγο ο τσιφλικάς εμφανίστηκε μπροστά του.
[-τι με θες;]… τον ρώτησε
[-ένα πράγμα ,άρχοντα μου]…. άρχισε να του λέει… [τα παιδιά μου να μην πεινάν… να έχουν τα απαραίτητα… τα χρειαζούμενα…. ξέρω ότι μια μέρα θα τα κρίνεις… θα τα κρίνεις σκληρά…. όμως θα βρεις την αδυναμία μου καιανημποριά μου μπροστά σου, αν τα κρίνεις μετά από χρόνια και χρόνια πείνας και στέρησης τους… θα βρεις την αδυναμία μου μπροστά σου…]
Ο άρχοντας το σκέφτηκε το ξανά σκέφτηκε και μετά από λίγο του απαντά…
[-ας γίνει το θέλημα σου, Πατέρα]…

Τι είναι ο συγγραφέας;, του Παναγιώτη Ζαφείρη



Τι είναι ο συγγραφέας;

     Ο περισσότερος κόσμος έχει την εικόνα του συγγραφέα που έχει την οικονομική άνεση να μένει κλεισμένος σε ένα δωμάτιο και να γράφει ότι θα αρέσει στο κόσμο για να εκδοθεί, και να γίνει διάσημος, μιας και λογικά χρήματα έχει. Αυτή η εικόνα είναι λάθος….

   Οι συγγραφείς είναι άνθρωποι που γράφουν μέσα από τη ζωή. Γράφουν μέσα από τους έρωτες τους και τους έρωτες των άλλων, μέσα από την δουλειά, πολλές την σκληρή δουλειά που άλλοτε μουτζουρώνει  το πρόσωπο, σκληραίνει τα χέρια ή ματώνει τα πόδια. Κάποιες φορές μέσα από το ποτό , από το τσιγάρο και τα χαρτιά, τα πάθη είναι η μεγαλύτερη ίσως πηγή έμπνευσης, και πάνω απ’ όλα από τα αισθήματα , καλά και άσχημα. Ο συγγραφέας δε κηρύττει κανενός είδος αλήθεια, δε κρίνει κανενός τα πάθη και τις επιθυμίες, δε ξεχωρίζει τις ζωές, απλώς τις ακολουθεί, τις σέβεται και τις παρουσιάζει , με τρόπο που να  μπορούν να τον καταλάβουν όλοι.


Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου 2018

Ποιήματα που τώρα γράφονται: Αναδοχή, του Νικόλα Κακατσάκη



Αναδοχή

Απλά δυο άνθρωποι αρκούν

για να μεγαλώσει ένα παιδί
κι αν κάθε δύο άνθρωποι στην γη
γίνονταν και γονείς κι ανάδοχοι
δεν θα υπήρχαν μοναχά παιδιά κι ιδρύματα
πείνα -δυστυχία και ορφάνια θα ξεχνάγαμε.

Κι οι μόνοι άνθρωποι κατάλληλοι είναι
για την αναδοχή
ας μην ξεχνάμε πόσοι μεγαλώσαμε
μ’ ένα γονιό από επιλογή
κι αν κάθε άνθρωπος στην γη
διάλεγε να μεγαλώσει ένα παιδί
ευτυχία κι αγάπη θα κυβερνούσαν την ζωή.

Ρόλοι που αλλάξαν άντρας και γυναίκα
μνήμη και έμφυλη ταυτότητα
πότε ήταν απαραίτητα μόνο πατέρας και μόνο μάνα
και όχι απαραίτητα τροφός και παιδαγωγός
Από τώρα και στο εξής θα ονομάζεται
ανάδοχο ζευγάρι ομόφυλο
με της Πολιτείας ευθύνη για τον άνθρωπο
σε κοινωνία και Θεό μπροστά
στο παιδί.

Δεν αρκεί καμιά στατιστική
για να μας πει την αγάπη πώς να δεχτούμε
ότι δυο άνθρωποι ομόφυλοι
μπορούν να κατανοούν την παιδική ψυχή
και γίνονται συντροφιά και πρότυπο γι αυτή
και γονείς -να ‘χουν παιδί
να αγαπούν αρκεί.

Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 2018

Το Ποίημα της Εβδομάδας: Καθημερινά / Ασχολείστε με τις ποιητικές φόρμες;, Μανούσος Δασκαλάκης (1948-2017)




Καθημερινά

Σήμερα δεν έχω έμπνευση.
Είναι ημέρα της ποίησης.
Κουρνιάζω στο στρώμα μου.
Ο κόσμος καίγεται.
Τι κάνετε;
Καλά;
Οι άνθρωποι!
Ω! Οι άνθρωποι!
Άλλοι πνίγονται
από το φαγητό σαν
ένα κοιλιόδουλο βασιλιά
τον Φαρούκ της Αιγύπτου.
Κι άλλοι κατατρεγμένοι
πρόσφυγες
πνίγονται κολυμπώντας.
Για να φτάσουν στις ακτές.

Οι πιλότοι της αεροπορίας
κατ`εντολήν
των μεγάλων δυνάμεων.
Ρίχνουν τόνους βόμβες
και καταστρέφουν πολιτισμούς.
Εσείς;
Τι κάνετε σήμερα;


~

Ασχολείστε με τις ποιητικές φόρμες;

Η αέναη πάλη της φόρμας, σε κανένα άκρο δεν κατοικεί η αλήθεια, ο ποιητής όσο καλός και να είναι αν δεν έχει ποιητική πνοή όσο και αν έχει μελετήσει, μπορεί να γίνει ένας εξαίρετος μελετητής, είναι μεγάλη αρετή, η ποίηση όμως δεν μπορεί να εναπόκειται μόνο σε θεωρητικές αναγνώσεις και τεχνική αρτιότητα, η υπεράσπιση αυτού πιστεύω υποστηρίζει την ανάγκη αντίστασης μπροστά σε υπερφίαλες και ματαιόδοξες προσεγγίσεις, μα, αν ασχολούμαστε με ποίηση δεν θα έπρεπε να ασχολούμαστε με αυτές.

Μανούσος Γ. Δασκαλάκης


Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου 2018

Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο στην Έκθεση Βιβλίου




Ξεκίνησε την Παρασκευή 1 Σεπτέμβρη η Έκθεση Βιβλίου στο Ζάππειο. Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο έχει τη δική του παρουσία στην έκθεση στο περίπτερο 156.

Στο πλαίσιο της έκθεσης το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο οργανώνει εκδήλωση – βιβλιοπαρουσίαση δύο εκδόσεών του σχετικών με τη μάχη ενάντια στον εθνικισμό, του “Μαρξισμός και Εθνικισμός” του Κρις Χάρμαν και του “Μακεδονικό, η Κρίση στα Βαλκάνικα και η Εργατική Τάξη”. Η εκδήλωση θα γίνει την Κυριακή 16 Σεπτέμβρη, στις 7μμ και θα μιλήσουν η πανεπιστημιακός Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος της ΕφΣυν Τάσος Κωστόπουλος κι ο διευθυντής της Εργατικής Αλληλεγγύης, Πάνος Γκαργκάνας.




Ιούλιος Βερν και υιός: Δυστοπία και Ουτοπία στο έργο τους


    ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Ιούλιος Βερν υπήρξε μία από τις επιδραστικότερες φιγούρες της Γαλλικής κουλτούρας του 19ου αι.. Θεωρείται πατέρας της επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα ο μύθος του είναι πιο δυνατός από ποτέ . Όπως όλοι οι μύθοι, έχει και αυτός τα αμφιλεγόμενα σημεία του. Επίσης όπως γίνεται με όλους τους μύθους, άτομα με διαφορετικά (και ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους πολλές φορές) ιδεολογικά κίνητρα αγωνίζονται να εντάξουν το Βερνιανό μύθο στο δικό τους ιδεολογικό-αξιακό σύστημα.
Γεγονός είναι ότι στο έργο του Ιουλίου Βερν διακρίνονται η αγάπη του για τα ταξίδια, τη γεωγραφία, καθώς και για την τεχνολογία, την ανακάλυψη και την επιστήμη . Το 1863 με το “Πέντε εβδομάδες με αερόστατο”, ο Βερν ξεκινά την ενασχόληση με την τεχνολογία και το αύριο (ενασχόληση που θα συνεχιστεί με το “Ταξίδι στο κέντρο της Γης”, το “Από τη Γη στη Σελήνη”, το “20.000 λεύγες κάτω από τηθάλασσα” κλπ).
Ο Βερν όμως για πολλά χρόνια θεωρούνταν παιδικός συγγραφέας. Υπάρχουν πολλοί που «βλέπουν» μια αφέλεια παιδική στο έργο του. Αν και αυτό δεν είναι εντελώς λανθασμένο, τα τελευταία χρόνια το έργο του επανεκτιμήθηκε. Βοήθησε σε αυτό και ο μεταμοντερνισμός που από τη μία αμφισβήτησε όλες τις κυρίαρχες ιδεολογίες και από την άλλη έψαξε να βρει κρυφά μηνύματα και ιδεολογίες σε όλους τους απολίτικους (ή τέλος πάντων μη έντονα πολιτικοποιημένος) κλασσικούς συγγραφείς, στην προσπάθειά του να αποδομήσει το μοντέρνο κόσμο και να επαναπροσδιορίσει τα πάντα.
Θύμα του μεταμοντερνισμού υπήρξε και ο Λάβκραφτ που άλλοι τον παρουσιάζουν σαν φασίστα και άλλοι σαν αναρχικό… Το θέμα είναι ότι οι πολιτικές ιδεολογίες δεν έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο έργο του Βερν, Λάβκραφτ, Χάουαρντ κλπ. Ήταν συνειδητή επιλογή των ιδίων να επικεντρωθούν σε άλλα θέματα. Η παγίδα όμως που η μεταμοντέρνα σκέψη έχει στήσει είναι μεγάλη. Κάποιοι φτάσανε στο σημείο να παρουσιάζουν το Μαρκήσιο ντε Σαντ σαν υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων…
Έτσι τα τελευταία χρόνια ο Βερν παρουσιάστηκε σαν κρυφοαριστερός, προφήτης του σύγχρονου κόσμου και δυστοπικός συγραφέας. Κυρίαρχο επιχείρημα υπέρ της πιθανολογούμενης (κρυπτογραφημένης) πολιτικής του σκέψης υπήρξε ότι ο Βερν φοβόταν τον εκδότη του και έτσι περνούσε τα όποια μηνύματά του υπόγεια. Είναι αυτή η αλήθεια όμως; Σίγουρα στο έργο του υπάρχουν και δυστοπικά αλλά και πολιτικοποιημένα στοιχεία, όχι όμως τόσα ώστε να μετατραπεί ο Βερν σε γκουρού της πολιτικής σκέψης.
Ας τα πάρουμε ένα ένα : Αρχικά δεν ισχύει ότι ο Βερν υπήρξε προφήτης του τεχνολογικού κόσμου, καθώς πολλές από τις εφευρέσεις που παρουσιάζει στα βιβλία του υπήρχαν ήδη εκείνη την εποχή (πχ. το υποβρύχιο). Επίσης προφήτεψε και πολλά που δε γίνανε, όπως το ταξίδι στο κέντρο της γης. Άλλωστε και η πίστη του στα τεχνικά επιτεύγματα με το πέρασμα του χρόνου εξασθένησε.
Από πολιτικής άποψης ο Βερν με τα χρόνια έγινε πιο συντηρητικός (αν υπήρξε και ποτέ αριστερός) κάτι που μαρτυράται άλλωστε από τις πολιτικές του δηλώσεις και επιλογές.
Τέλος η φήμη του Βερν σαν συγγραφέα ουτοπίας- δυστοπίας οφείλεται και σε μερικά του έργα που κυκλοφόρησαν όσο ζούσε, αλλά κυρίως σε έργα που εκδόθηκαν μετά θάνατον (πχ. “Οι Ναυαγοί του Ιωνάθαν” που τελικά δεν ήταν δικά του) κυρίως από το γιο του. Πράγματι το 1863, ο Ιούλιος Βερν έγραψε ένα μυθιστόρημα με τίτλο“Το Παρίσι στον 20ό αιώνα” όπου ένας νεαρός άνδρας ζει σ’ έναν κόσμο με γυάλινους ουρανοξύστες, τρένα υψηλής ταχύτητας, αυτοκίνητα που κινούνται με φυσικό αέριο κλπ. Δημοσιεύθηκε μετά θάνατον το 1994.
Επίσης στο “Τα 500 εκατομμύρια του Μπεγκούμ” (1879) έχει συνδυαστεί με πρωτότυπο τρόπο η ουτοπία και η δυστοπία.
Έτσι στο έργο παρουσιάζονται δύο πόλεις. Η μία, δυστοπική και προάγγελος των ολοκληρωτισμών του αύριο, είναι μια στρατικοποιημένη πόλη, η Στάλσταντ. Η άλλη είναι η Φρανσβίλ, το αντίθετο της στρατικοποίησης, μία πόλη φτιαγμένη στα πρότυπα των Ουτοπικών σοσιαλιστών. Όμως το έργο αυτό δεν ανήκει στο Βερν . Αντίθετα ανήκει στον
κομμουνάρο Πασκάλ Γκρουσέ που εκτοπίστηκε μετά την ήττα της Κουμούνας και έζησε σαν πρόσφυγας για κάποια χρόνια.
Πληρώθηκε γι’ αυτό το έργο και δέχθηκε να το διασκευάσει ο Βερν χωρίς να φαίνεται πουθενά το όνομα του!
Στο θρυλικό “Μαύρες Ινδίες” μία ολόκληρη κοινότητα επιλέγει να ζήσει σε μία υπόγεια σπηλιά όπου εργάζεται και βγάζει τα προς το ζην από την εξόρυξη γαιάνθρακα. Ζει λοιπόν αυτή η κοινότητα πιο ικανοποιητικά από όταν ζούσε στην επιφάνεια. Τέλος ο Βερν δημιούργησε δύο θρυλικές προσωπικότητες: τον Κάπτεν Νέμο και το Ροβήρο. Ο ένας ζει ελεύθερος στη θάλασσα και εκδικείται τον πολιτισμό, ενώ ο άλλος ζει στον ουρανό με σκοπό να τον κατακτήσει. Ο Νέμο σίγουρα ήταν μια πολιτική δημιουργία του Βερν επηρεασμένος από τον αναρχοατομικιστή επαναστάτη της εποχής του, αλλά και από τους αντιαποικιακούς αγώνες.
Σε γενικές γραμμές, στο έργο του Βερν πολλοί ήρωές του καταφεύγουν από ανάγκη ή από επιλογή να ζήσουν σε ερημικά νησιά, σε ηφαίστεια, κάτω από τη γη ή μέσα στη θάλασσα. Ο Βερν προτείνει τη φυγή και το ταξίδι αλλά χωρίς το κομμουνιστικό ή αναρχικό πρόταγμα που έχουν άλλοι συγγραφείς της εποχής του.
Έτσι, ενώ στο έργο του υπάρχουν περιπτώσεις επαναστατικής φυγής μικρών ομάδων από την κοινωνία, δεν παρουσιάζονται αυτές οι περιπτώσεις εντός της κομουνιστικής ή ουτοπικοσοσιαλιστής παράδοσης. Αντίθετα η ιδιοκτησία ποτέ δεν καταργείται, ενώ δεν υπάρχει αληθινή ισότητα (ο Κάπτεν Νέμο πχ. είναι το αφεντικό των φυγάδων του Ναυτίλου).
Στο έργο του Βερν κυριαρχεί η φυγή, το ταξίδι και ο μύθος. Όποια επαναστατικά και δυστοπικά-ουτοπικά μηνύματα υπάρχουν είναι σχετικά περιορισμένα σε έναν αχανή κόσμο από χαρακτήρες και τοποθεσίες που αποτελούν το σύνολο του Βερνιανού κόσμου. Ο Βερν ήθελε να αρέσει σε όλους (αν και κυρίως στα παιδιά). Με αυτήν την έννοια δεν υπήρξε ποτέ επαναστάτης. Εξίσου άδικος είναι βέβαια και ο χαρακτηρισμός του σαν παιδικός συγγραφέας. Απλά ο Ιούλιος Βερν είναι ο Ιούλιος Βερν.
ΕΡΓΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΙΣΕΛ ΒΕΡΝ
Μετά το θάνατό του, ο γιος του Ιουλίου Βερν αναλαμβάνει να κυκλοφορήσει κάποια ακυκλοφόρητα έργα του πατέρα του. Θεωρητικά ο Μισέλ Βερν έχει την υποχρέωση να διορθώσει τυχόν λάθη στα αρχικά χειρόγραφα του πατέρα του, τα οποία ο θάνατός του, εμπόδισε στο να τα επιμεληθεί ο ίδιος. Ο Μισέλ όμως σε κάποια έργα άλλαξε κυριολεκτικά τα φώτα. Και εννοείται ότι βάζει την υπογραφή του πατέρα του… Έτσι κάποια τον θεωρούν πλαστογράφο γιατί αλλοίωσε τα αρχικά κείμενα του Ιούλιου Βερν. Ο ίδιος, μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα δεν κυκλοφόρησε ποτέ κάτι με το επώνυμό του . Έτσι καταδικάστηκε από τους κριτικούς να ζει στη σκιά του πατέρα του σαν μία αντιφατική και ιδιάζουσα περίπτωση. Είναι όμως έτσι;
Πρώτα και κύρια ο Μισέλ κατάργησε όσο μπορούσε το happy ending του πατέρα του. Πολλές φορές άλλαξε έτσι ολόκληρο το μήνυμα. Η αλήθεια είναι ότι αν κάποιος από τους δύο είναι πρόδρομος της δυστοπίας αυτός είναι ο γιος και όχι ο πατέρας. Στους “Οι Ναυαγοί του Ιωνάθαν” ο Μισέλ ανατρέπει το χαρωπό κοινωνικό μήνυμα του πατέρα του και παρουσιάζει μια φιλοσοφική μελέτη -κριτική όλων των πολιτικών συστημάτων. Σε αυτό το έργο ο Μισέλ Βέρν δείχνει μια συμπάθεια προς τον “αναρχοατομικισμό”.
Επίσης στο “Εκπληκτική περιπέτεια της αποστολής Μπαρσάκ” (1919) ο Μισέλ Βερν τα καταφέρνει καλά. Περιγράφει τον τεχνολογικό φασισμό του μέλλοντος μέσα από την πόλη Μπλάκλαντ (όπου κυριαρχούν οι ιπτάμενες μηχανές και τα αυτόματα εργαλεία). Ενώ όμως η τεχνολογία θριαμβεύει, η κοινωνία νοσεί. Η πόλη είναι διαχωρισμένη μεταξύ τομέων με τοίχους, ενώ και οι κάτοικοι είναι χωρισμένοι μεταξύ τους σε λευκούς και μαύρους. Όμως ο Μισέλ είναι πανέξυπνος. Οι λευκοί δεν εξουσιάζουν μόνο τους μαύρους αλλά και πολλούς λευκούς σκλάβους. Μάλιστα η προσωπική φρουρά του δικτάτορα είναι μαύροι. Με τον τρόπο αυτό ο Μισέλ κατάφερε να συλλάβει τη δύναμη του καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού, που μέσω της περιπλοκότητας και παραχωρώντας προνόμια σε κάποιο κομμάτι της μειονότητας (διαίρει και βασίλευε) μπορεί να επιβιώνει.
Άλλο ενδιαφέρον και πρωτότυπο στοιχείο στη σκέψη του Μισέλ είναι ότι στην πόλη αυτή κανείς δεν είναι εξαθλιωμένος. Αντίθετα η τεχνολογία βρίσκεται στην υπηρεσία όλων, ακόμα και των δούλων. Στο έργο αυτό προαναγγέλλεται κατά κάποιον τρόπο το Βrave new world του Χάξλευ, αλλά γιατί όχι και ο σύγχρονος υπερκαταναλωτικός κόσμος (τουλάχιστον πριν την παγκόσμια κρίση του 2007).
Τέλος στο “Ο Αιώνιος Αδάμ” (1910), έργο που μάλλον ανήκει εξολοκλήρου στο γιο, εκείνος παρουσιάζει το τέλος της ανθρωπότητας, μένοντας πιστός στο δυστοπικό
πνεύμα του 20ου αι., τόσο ξένο στον πατέρα του και στο χαρούμενο τεχνολογικό πολιτισμό του 19ου αιώνα. Μια μικρή ομάδα έχει επιβιώσει από την ξηρασία που κατέστρεψε τον πλανήτη. Υπάρχει το στοίχημα του αν ο πολιτισμός θα επιβιώσει και ο κόσμος, όπως τον ξέραμε, θα ξαναδημιουργηθεί. Η ομάδα όμως δεν τα καταφέρνει και οι επιζώντες επιστρέφουν στο πρωτόγονο επίπεδο. Ο πολιτισμός πέθανε και ο Μισέλ υπήρξε με αυτό του το έργο πρωτεργάτης της καταστροφολογικής λογοτεχνίας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Αν και με την υπογραφή του Ιουλίου, τα πιο πολιτικοποιημένα και μηδενιστικά έργα των Βερν πρέπει να αποδοθούν στο γιο. Ακόμα και έτσι ο Ιούλιος Βερν δεν υπήρξε ένας παιδικός συγγραφέας, αν και η προσπάθεια καπελώματός του από κάθε πολιτική ιδεολογία θα μείνει μάλλον ανεπιτυχής. Είναι αυτό που είναι και γι’ αυτό το λόγο αγαπήθηκε τόσο.

             

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Ανδρέας Καρκαβίτσας, Ο ζητιάνος


"[..] Ο Καρκαβίτσας  γράφει το «Ζητιάνο», το πρώτο του έργο σε δημοτική, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ψυχάρη, ο οποίος με το έργο του «Το Ταξίδι μου» στα 1889, ακολουθώντας το παράδειγμα του Σολωμού με τη σειρά του, δημιουργεί το μανιφέστο του δημοτικισμού. Γραμμένο μέσα στο πλαίσιο του νατουραλισμού, του λογοτεχνικού ρεύματος που χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό του ρεαλισμού και των νέων επιστημονικών τάσεων το 19ο αιώνα (είναι η εποχή που εμφανίζεται η δαρβινική θεωρία), επηρεασμένο από το Ζολά και τους Ρώσους συγγραφείς, στο έργο αυτό ο Καρκαβίτσας αξιοποίησε το ενδιαφέρον των αναγνωστών προς τη λαογραφία, η οποία καταλαμβάνει μεγάλη έκταση  στο έργο του και δεν χρησιμοποιείται για διακοσμητικούς λόγους.

 Ο Καρκαβίτσας χρησιμοποιεί τη δημοτική γλώσσα, στρεφόμενος σ’ αυτήν με προσοχή. Αν και ακολούθησε το παράδειγμα Ψυχάρη δεν ενστερνίστηκε τις ακρότητές του. Προσπαθεί να αναδείξει το λαϊκό πολιτισμό, δημιουργεί λέξεις νέες και αποδίδει πετυχημένα τους χαρακτήρες του, σε μια εποχή που το γλωσσικό ζήτημα ήταν οξύτατο.  Και καθώς η λαογραφία συμπορεύεται με την ηθογραφία, η οποία είναι η έκφανση του ρεαλισμού και στην οποία εμπεριέχεται πάντα ένα σκοτεινό στοιχείο, ο Καρκαβίτσας  χρησιμοποιεί  την ηθογραφία, η οποία καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα μετά την προκήρυξη διαγωνισμού συγγραφής διηγήματος με Ελληνικό θέμα από το περιοδικό Νέα Εστία, και τη μετάφραση της Νανάς του Ζολά από τον Καμπούρογλου, όχι ως το μέσο αλλά ως το σκοπό του έργου του.
Το έργο του Καρκαβίτσα είναι ένα κείμενο με έντονη ιδεολογική φόρτιση, φορείς της οποίας είναι ο αφηγητής και οι ήρωες του.  Στον « Ζητιάνο» του ο Καρκαβίτσας προσπαθεί επίσης να τραβήξει την προσοχή της κοινής γνώμης στο πρόβλημα των ζητιάνων που βρίσκονταν στον ελληνικό χώρο και στις συνέπειες της κοινωνικής διαφθοράς.
 Σημαντική είναι επίσης η σχέση του έργου με τη φύση, η οποία καταλαμβάνει κυρίαρχο μέρος στο έργο. Παρουσιάζοντας  μια αγροτική κοινωνία  στηλιτεύει την ένδεια παιδείας που οδηγεί σε δεισιδαιμονίες και μετατρέπει την κοινωνία σε κοινωνία κακομοίρηδων, την οποία έρχεται να εκμεταλλευτεί ο έξυπνος ζητιάνος. Το έργο, γραμμένο μέσα στο πλαίσιο του νατουραλισμού, καταγράφει ενδελεχώς τη μίζερη αυτή ζωή, σε μια προσπάθεια να αφυπνίσει τόσο τους ανθρώπους όσο και τον κρατικό μηχανισμό, ώστε να δραστηριοποιηθούν. [...]"