Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2012

«Ο Αμερικάνος» Μέρος Α'. Χριστουγεννιάτικα Διηγήματα (για παιδιά και νέους). Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης


«Ο Αμερικάνος»
Του Δημήτρη του Μπερδέ το μαγαζί έμοιαζε, εκείνο το βράδυ, με βάρκα, κατά τα φαινόμενα φουρτουνιασμένη, να πλέει με τον άνεμο στην πρύμνη και στο πλάι, να της χτυπούν τα κύματα τη μια πλευρά, να πηδά μέσα το νερό από την κουπαστή και να ραντίζει από την κορφή ως τα νύχια τους δύστυχους επιβάτες.
Έμοιαζε με βάρκα όπου ο κυβερνήτης της και το ναυτόπουλό του φαίνονται όλο έγνοιες, να δίνουν και να παίρνουν προστάγματα σε γλώσσα ακατάληπτη, ο ένας με δυσκολία να κατευθύνει το πηδάλιο, ο άλλος να λύνει και να δένει τα πανιά, βοηθώντας με το κουπί από την απάνεμη μεριά, να τρέχουν και οι δυο από την πρύμνη στην πλώρη, τρομάζοντας τους επιβάτες τους πιο άπειρους, που τους ραίνει ολόγυρα το αφρισμένο κύμα, κι οσφραίνονται από κοντά και γεύονται την άλμη.

Ξημέρωναν Χριστούγεννα κι ο κάθε πελάτης ήθελε να κάνει τα ψώνια του.
Ο κυρ Δημήτρης ο Μπερδές έτρεχε μπρος, πίσω, έβαζε νοθευμένα ποτά στους πελάτες, πουλούσε λειψά στους αγοραστές, με την τρικυμία σκορπισμένη στην όψη και τη γαλήνη φυλαγμένη στην καρδιά, που οι φωνές των θαμώνων τον γοήτευαν, και που τον ενθουσίαζε ο κρότος των κερμάτων που έπεφταν  από την ανοιγμένη στο πάνω μέρος τρύπα, καθώς σπουργίτια στην παγίδα, στο καλοκλειδωμένο συρτάρι του.

Το παιδί, ο δεκαπεντάχρονος Χρήστος, ανεψιός από την αδερφή του, δεν πρόφτανε να γεμίζει μπουκάλια από το βαρέλι, να κακοζυγίζει το βούτυρο από το πιθάρι, να αδειάζει μέλι από τον ασκό, με την ποδιά δεμένη ψηλά στο στήθος, και ξελαρυγγιαζόταν να φωνάζει αμέσως! σε οχτώ διαφορετικούς τόνους και νότες άνω τελία λέξη που είχε κατορθώσει με τον καιρό να την κουτσουρέψει σε αμές! έπειτα να την συντομεύει σε ΄μες! και τελικά να την απλοποιήσει σε ες!

Σε μια γωνία του μαγαζιού μια συντροφιά πέντε ανδρών κάθονταν κι έπιναν τη μαστίχα τους, πριν το διαλύσουν και φύγουν στα σπίτια τους για το δείπνο.
Ήταν όλοι εμποροπλοίαρχοι του τόπου, που περίμεναν αν πέσει ο Σταυρός στη θάλασσα για να σαλπάρουν, και καλωσόριζαν ένα συνάδελφο τους, που εκείνο το βράδυ είχε φτάσει καλά με την σκούνα του, τον καπετάν Γιάννη τον Ιμβριώτη άνω τελεία  έκαναν όλοι με την σειρά τα μουσαφιρλίκια (κεράσματα για το καλώς ήρθες), έπειτα ο καπετάν Γιάννης θέλησε κι αυτός να τους κάνει τα σαλαμετιλίκια (κεράσματα για το καλό κατευόδιο). 
Έπειτα κάθε ένας από τους φίλους προθυμοποιήθηκε να κάνει για δεύτερη φορά τα μουσαφιρλίκια, και πάλι ο καπετάν Ιμβριώτης ξανάκανε τα σαλαμετιλίκια. Σε αυτό το σημείο βρίσκονταν και μιλούσαν ζωηρά για πράγματα σχετικά με το επάγγελμα τους, για ναύλους, αναδουλειές, για υπεραναμονές, για φορτώσεις κι εκφορτώσεις, για ναυάγια και θαλασσοζημιές.
Ο καπετάν Γιάννης εξιστορούσε διεξοδικά τα συμβάντα  του τελευταίου ταξιδιού του, και είπε ότι, παρά την θέληση του, επειδή του φέραν δυσκολίες οι τουρκικές αρχές, αναγκάστηκε να μείνει μερικές μέρες στο Βόλο, όπου είχε πιάσει λιμάνι για να ξεφορτώσει ένα μέρος του φορτίου.
-  Α! δε σας είπα και για ένα γιουλτζή που πήρα από το Βόλο, είπε.
-  Πήρες κανέναν επιβάτη από το Βόλο; ρώτησε ένας από τους φίλους του.
-  Δεν θέλησε να ξεμπακάρει, έμεινε μες στη σκούνα. Του είπα να τον πάρω μουσαφίρη στο σπίτι, και δεν θέλησε.
- Και για πού παεί;
- Ως εδώ προς το παρόν. Τον ρώτησα, δεν θέλει να μου πει.
- Και τι δουλειά έχει εδώ;
- Τι άνθρωπος είναι;
- Πώς σου φάνηκε; διασταυρώνονταν οι ερωτήσεις των πλοιάρχων.
- Είναι άνθρωπος που έχει ξυρισμένο το μουστάκι και τα γένια, κι έχει αφημένες μόνο τρίχες κάτω από το σαγόνι και στο λαιμό. Μου φάνηκε σαν Εγγλέζος, σαν Αμερικανός, μα πάλι όχι σωστός Εγγλέζος ούτε σωστός Αμερικάνος. Τα λίγα λόγια που μου είπε ρωμαίικα, τα είπε με έναν τρόπο δύσκολο και συλλογισμένο, όχι και πολύ ξενικό, σαν να ήξερε μια φορά ρωμαίικα και τα ξέχασε. Τις περισσότερες φορές συνεννοηθήκαμε με κάτι λίγα ιταλικά που ξέρω και εγώ.
- Σου είπε το όνομα του;
- Στα χαρτιά τον πέρασα ως Τζον Στόθισον, με αμερικάνικο διαβατήριο.
Τη στιγμή εκείνη, ο καπετάν Γιάννης, που καθόταν με την πλάτη στηριγμένη στον τοίχο, βλέποντας προς την πόρτα, χωρίς να το θέλει φώναζε:
-Α! να τος!
Όλοι στράφηκαν προς την πόρτα.
Είχε μπει ένας άνθρωπος ψηλός, καλοντυμένος, ως σαράντα πέντε χρονών, ωραίος, ανοιχτοπρόσωπος, με ξυρισμένο μουστάκι και γένια, εκτός από λίγες τρίχες κάτω από το σαγόνι και προς τον λαιμό, με βαριά χρυσή αλυσίδα πάνω στο στήθος, από την οποία κρέμονταν ένα μικρό φυλαχτό και μερικοί βόλοι από χρυσό.
Από ποια φυλή κι από ποιόν τόπο ήταν, δύσκολα μπορούσε να υποθέσει κανείς. Φαινόταν να είχε αποκτήσει κάτι σαν επάλειψη πάνω στο πρόσωπο, σαν κάποια προσωπίδα από άλλο τόπο, καλοζωίας και πολιτισμού, κάτω από την οποία κρύβονταν αόρατη η αληθινή καταγωγή του. Β
άδιζε με βήμα αβέβαιο, ρίχνοντας ένα βλέμμα ακόμα πιο αβέβαιο στα πρόσωπα και στα πράγματα που ήταν γύρω του, σαν να προσπαθούσε να κατατοπιστεί που ήταν.
Ενώ, πριν από τη δύση του ήλιου είχε αρνηθεί, όπως έλεγε ο πλοίαρχος Ιμβριώτης, να βγει στη μικρή πολιτεία, όταν νύχτωσε παρακάλεσε τον ναύτη που είχε μείνει πίσω στο πλοίο και που, καθώς δεν ήταν ντόπιος, δεν είχε που να πάει κι έμεινε φύλακας της σκούνας, να τον βγάλει στη στεριά.
Ο ναύτης υπάκουσε. Ο ξένος άφησε τις αποσκευές του, που ήταν τρείς τεράστιες κασέλες, στην καμπίνα της πλώρης, και βγήκε. Μόλις κατέβηκε από τη βάρκα, βρέθηκε στην παραθαλάσσια αγορά και κοίταξε δεξιά αριστερά, σαν να μην γνώριζε πού βρισκόταν. Έξω στο ύπαιθρο δεν ήταν  άνθρωποι , γιατί έκανε κρύο τσουχτερό.
Τα βουνά ήταν χιονισμένα ολόγυρα. Ήταν στις 24 Δεκεμβρίου 187… Κοίταξε μέσα σε δυο τρεις ταβέρνες και καφενεία, έπειτα σε δύο εμπορικά και παντοπωλεία μαζί, όπως τα μαγαζιά των χωριών. Αλλά δεν φάνηκε ευχαριστημένος, σαν να μην τα αναγνώριζε, και συνέχισε τον δρόμο του. Ανέβηκε στη μικρή πλατεία, μπροστά στο ναό των Τριών Ιεραρχών.
Εκεί φάνηκε πως αναγνώρισε το μέρος. Και μπορεί αν μην έκανε τον σταυρό του, όταν είδε την εκκλησία, αλλά στο σκοτάδι έβγαλε το καπέλο του, και το φόρεσε πάλι, σαν να συνάντησε παλιό φίλο και τον χαιρετούσε. Έπειτα κοίταξε αριστερά, είδε το μικρό οινοπαντοπωλείο του Μπερδέ και πλησίασε. Στάθηκε λίγες στιγμές και κοίταξε μέσα.
Στο τέλος μπήκε. Είναι αλήθεια πως δεν είχε δει τον πλοίαρχο Ιμβριώτη, ο οποίος, μολονότι κοιτούσε προς την πόρτα, βρισκόταν κατά ένα μέρος στη σκιά των συναδέλφων του εκείνων που μαζί τους έπινε, και που είχαν στραμμένη τη πλάτη προς την πόρτα, αλλά ήταν καλυμμένος κι από μια άλλη συντροφιά που στέκονταν όρθιοι κι έπιναν κοντά στον μπάγκο, μπροστά στον οποίο ήταν οι μπουκάλες με τα ποτά. Αν τον είχε δει, ίσως να μην έμπαινε.
-Να ο Αμερικάνος, ξανάπε ο πλοίαρχος Ιμβριώτης δείχνοντας στους συναδέλφους του τον άνθρωπο που μπήκε.
Οι τέσσερεις εμποροπλοίαρχοι γύρισαν τα μάτια τους σε εκείνον που μόλις είχε έρθει και τον κοίταξαν άπληστα.
-Μπόνο πράτιγο, σινιόρε (καλώς ξεμπάρκαρες, κύριε), φώναξε ο Ιμβριώτης. Αποφάσισες, βλέπω, και βγήκες.
Ο ξένος έκανε με το χέρι ένα σημείο χαιρετισμού.
-Πλήιζ κάπτην (ορίστε καπετάνιε), είπε ένας από τους εμποροπλοίαρχους, ο καπετάν Θύμιος ο Κουρασάνος, που είχε δικό του ένα μεγάλο μπρίκι, είχε κάνει δύο ταξίδια στον ωκεανό, ως το Λονδίνο, και είχε μάθει οχτώ ή δέκα αγγλικές φράσεις.
-Θεγκ-ιού σερ (ευχαριστώ κύριε), απάντησε ευγενικά ο ξένος.
Κι έριξε μια δεκάρα στον μπάγκο, λέγοντας στο παιδί μόνο αυτή την λέξη: «ρούμ!»
Κι αφού πήρε στο χέρι το ποτήρι του, για να μην δείξει ότι απέφευγε συστηματικά τους ανθρώπους, πλησίασε την συντροφιά, και είπε στα ελληνικά, προφέροντας κάπως παχιά και δύσκολα.
-Ευχαριστώ κύριοι. Δεν είναι να καθίσω να κάνω τωκ, και δύσκολο σε εμένα να κάνω τωκ ρωμαίικα.
-Τι λέει; είπε σουφρώνοντας τα φρύδια ο καπετάν Θύμιος ο Κουρασάνος άνω τελεία δε θέλει να κάνει τόκα (να συμφωνήσει χειραψία) μαζί μας;
Ο ξένος άκουσε και βιάστηκε να διορθώσει την παρανόηση.
-Με συμπάθιο, κύριε άνω τελεία είπα, να κάνω τωκ, να κάνω κονβερσατσιόνε, πως το λένε;
-Θέλει να πει, δυσκολεύεται να κάνει κουβέντα στη γλώσσα μας, είπε ο καπετάν Ιμβριώτης που κατάλαβε.
-Α! ναι, κουβέντα, είπε ο ξένος άνω τελεία ξένασα τα λόγια ρωμαίικα.
-Αντ χουέρ γιου κομ; είπε ο Κουρασάνος, σε λανθασμένα αγγλικά το: από πού έρχεσαι;
-Στην ώρα εδώ ήρθα, απάντησε ο Αμερικάνος άνω τελεία ύστερα δεν ξέρω, κι άλλα ταξίδια θα κάνω.
-Ο καπετάν Κουρασάνος τον κοίταξε χωρίς να καταλαβαίνει τίποτα.
-Δεν κάθεσαι, σινιόρε;  είπε ο Ιμβριώτης άνω τελεία που θα βρεις καλύτερα;
-Δεν κάθομαι πάω να κάνω γουώκ, να φέρω γύρο, πώς το λέτε;
-Να κάνεις σπάτσιο;
-Α, ναι, σπάτσιο, είπε ο ξένος άνω τελεία ναι, βλέπω, σαν δεν ειπεί ένας λόγια ιταλικά, δεν καταλαβαίνει άλλος ρωμαίικα.
Έκανε μια κίνηση αποχαιρετισμού με το κεφάλι, και γύρισε προς την πόρτα. Οι πέντε πλοίαρχοι, μετά την συνομιλία αυτή, έμειναν να πλέουν σε μεγαλύτερο πέλαγος άγνοιας, παρά σε εκείνο που τους είχαν φέρει πριν οι εξηγήσεις του συναδέλφου τους του Ιμβριώτη.
Όταν βγήκε από το καπηλειό ο ξένος, πήρε το δρόμο προς την Κολώνα, που στέκει απέναντι στους Τρεις Ιεράρχες, στην οποία έδεναν παλιότερα τις πρύμνες των πλοίων που ξεχειμώνιαζαν στο λιμάνι.
Γύριζε το βλέμμα δεξιά κι αριστερά, και τέλος το προσήλωσε επίμονα σε ένα μικρό σπίτι, που έμεινε να το κοιτάει για πολύ, σαν να προσπαθούσε να θυμηθεί και να αναγνωρίσει κάτι.
Τέλος, μπήκε σε ένα στενό δρομάκι που διέσχιζε τη συνοικία, κι έγινε άφαντος.
Αν, ωστόσο, τον παρακολουθούσε κανείς, θα έβλεπε πως, αφού προχώρησε λίγα βήματα, έστριψε ψηλότερα κι ανέβηκε τέσσερα σπίτια πάνω από το μικρό σπίτι, που επίμονα κοιτούσε πριν, όπου ανάμεσα σε δύο σπίτια σχηματίζονταν ένα κενό, θαμμένο κατά ένα μέρος από τα υπολείμματα δύο τοίχων.
Φαινόταν πως ήταν χάλασμα, ερείπιο ενός σπιτιού που είχε πρόσφατα κατεδαφιστεί. Ο ξένος, αφού κοίταξε τριγύρω, να δει μήπως τον παρατηρούσε κανείς, μπήκε δειλά σε εκείνο το χάλασμα, όπου στη γωνιά των δυο τοίχων φαινόταν μια κόχη μαυρισμένη, σαν να υπήρχε εκεί παλιότερα ένα τζάκι.
Μπήκε έχοντας βγάλει το καπέλο του που το κρατούσε στα χέρια, γονάτισε, και στήριξε το μέτωπο πάνω στις ψυχρές πέτρες εκείνης της γωνιάς, και αφού έμεινε γονατισμένος τρία λεπτά, σηκώθηκε, σκούπισε τα μάτια του και απομακρύνθηκε αργά.
Όταν ξανάρθε πάλι χαμηλότερα, στάθηκε στη μέση του μικρού δρόμου, όχι  μακριά από το σπίτι που πρωτύτερα φαινόταν ότι κοίταζε. Στάθηκε, κι αφού έριξε ένα βλέμμα ολόγυρα, να δει μήπως κανείς τον παρακολουθούσε, έστησε αφτί.
Τι να άκουγε άραγε; Ίσως άκουγε τα τραγούδια των παιδιών της γειτονιάς που περνούσαν από τα σπίτια κι έψαλλαν τα Χριστούγεννα. Και τα τραγούδια τους διασταυρώνονταν κι έφευγαν προς διάφορες κατευθύνσεις, σαν λάλημα χειμωνιάτικων σπουργιτιών. Εδώ ακούγονται οι στίχοι:
Χριστούγεννα, πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου,
εβγάτ΄, ακούστε, μάθετε, τώρα Χρστός γεννιέται.
εκεί πάλι αντηχούσε:
Κυρά μ΄, τη θυγατέρα σου, κυρά μ΄, την ακριβή  σου.
και αλλού:
Ν΄ ασπρίσεις σαν τον Έλυμπο, σαν τ΄ άσπρο περιστέρι.
φωνές αθώες, ανεπιτήδευτες, χαρωπές, φωνές παιδικής χαράς κι ευθυμίας.

   «Ο Αμερικάνος» Μέρος Α'
 Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Χριστουγεννιάτικα Διηγήματα 
       για παιδιά και νέους
         Εκδόσεις Άγκυρα
             σελ. 39-49
 


ΧΑΝΙΑ: 01 και 02 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 "Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ" ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ


Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης στα πλαίσια των παράλληλων δραστηριοτήτων του θα παρουσιάσει σε συνεργασία με την εταιρεία θεάτρου "Ηθικόν Ακμαιότατον" η οποία συνεχίζει την περιοδεία της με το κλασσικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη "Ο Αμερικάνος", το Σάββατο 1 και την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου, στο Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων και ώρα 8 το βράδυ.Πρόκειται για την πρώτη παρουσίαση της παράστασης στην Κρήτη, μετά την επιτυχημένη περιοδεία της σε όλη την Ελλάδα. 
Στην παράσταση ο Θανάσης Σαράντος ως αφηγητής, ερμηνεύει μια περσόνα του Παπαδιαμάντη, κρυφοκοιτάζει τη δράση και μεταμορφώνεται σε όλα τα πρόσωπα που αφηγείται, με τη συνδρομή της μουσικής και των ήχων από τον συνθέτη Λάμπρου Πηγούνη που ερμηνεύεται ζωντανά.
Το σύμπαν των ατμοσφαιρικών ήχων που παράγονται από μια αλλιώτικη χρήση του πιάνου συνάδει με όλη την ποικιλία, την δύναμη και τον πλούτο της συγκλονιστικής γλώσσας του κλασσικού διηγήματος.
Ο «Αμερικάνος» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη είναι μια ιστορία αγάπης και ξενιτιάς: θα μπορούσε να είναι η ιστορία κάθε μετανάστη. Ίδια κι απαράλλαχτη με αμέτρητα προσωπικά και οικογενειακά δράματα, που γνώρισε η Ελλάδα εκείνης της εποχής – αλλά και  κάθε εποχής. Αμέτρητοι ήταν οι νέοι που μπροστά στην αμείλικτη φτώχεια και την επιτακτική ανάγκη εγκατέλειψαν σπίτι, γονείς, αγαπημένες, αποφασίζοντας τη βουτιά στο άγνωστο: Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία – το όνομα που έπαιρνε ανάλογα με την περίσταση ο τελικός προορισμός, η ονειρεμένη «γη της Επαγγελίας».  Ο «Αμερικάνος» του Παπαδιαμάντη δεν είναι παρά ο Έλληνας  μετανάστης, απανταχού της γης.
Το έργο
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη θεατρική διασκευή του ομώνυμου κλασσικού διηγήματος του Σκιαθίτη συγγραφέα για έναν ηθοποιό και έναν μουσικό, που υπενθυμίζει τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη μοναξιά και η «αθεράπευτη» καχυποψία απέναντι σε οτιδήποτε άγνωστο ή φαινομενικά «ξένο». Ο ήρωας είναι «ξένος μέσα στον κόσμο του». Φυσικά, δεν είναι ούτε ξένος ούτε Αμερικάνος.
Ο «Αμερικάνος» είναι ένας Έλληνας μετανάστης, που ύστερα από 25 χρόνια επιστρέφει στο νησί του και δεν τον αναγνωρίζει κανένας. Περιπλανάται μόνος στην αποβάθρα του λιμανιού και τριγυρνά στα σοκάκια της μικρής συνοικίας και στα χαλάσματα του πατρικού σπιτιού του. Το μόνο που τον κάνει να συνεχίζει να ελπίζει είναι ο έρωτας:  η ελπίδα ότι η αγαπημένη του ίσως είναι ακόμα εκεί και τον περιμένει. Ακριβώς όπως ο Οδυσσέας, που γύρισε για να ξαναβρεί τη χαμένη του Ιθάκη στα μάτια της πιστής του Πηνελόπης.
Περίληψη
Ποιος είναι αυτός ο άγνωστος, ο ωραίος και καλοφορεμένος άντρας που περιπλανάται παραμονή Χριστουγέννων στην αποβάθρα του λιμανιού; Μοιάζει με ξένο, φαίνεται Αμερικάνος. Γιατί τριγυρνά νυχτιάτικα στα σοκάκια της μικρής συνοικίας μας; Τι δουλειά έχει ανάμεσα στα χαλάσματα του σπιτιού του Στάθη του Μοθωνιού; Γιατί στέκεται και περιμένει στη μέση του δρόμου και γιατί κοιτάζει «επιμόνως» και «επί μακρόν» το μισόκλειστο παράθυρο της Μιχάλαινας; Και πάνω από όλα, γιατί «έχει ξουραφισμένο το μουστάκι και τα γένια»;

Σκηνοθεσία-Ερμηνεία: Θανάσης Σαράντος
Μουσική σύνθεση: Λάμπρος Πηγούνης
Μουσικός επί σκηνής: Παναγιώτης Κραμπής
Σκηνική Επιμέλεια: Λίνα Μότσιου
Βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Κερεστεντζής
Φωτογραφίες: Μαριλένα Σταφυλίδου, Γεράσιμος Νεόφυτος
Τιμή εισιτηρίου: 12  Ευρώ (κανονικό), 8 Ευρώ (μειωμένο)
Διάρκεια παράστασης : 65 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Πληροφορίες-Προπώληση εισιτηρίων: Γραφεία Θεάτρου (Νικ. Φωκά 5 - τηλ. 2821044256)

ΚΡΙΤΙΚΕΣ & ΣΧΟΛΙΑ για την παράσταση (2009-2012)

ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ
«...Αφού όργωσε την Ελλάδα με το επιτυχημένο σόλο του πάνω στο χριστουγεννιάτικο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη "Ο Αμερικάνος", ο καλός ηθοποιός και σκηνοθέτης της νεότερης γενιάς Θανάσης Σαράντος επιστρέφει στην Αθήνα ...»- Ιλειάνα Δημάδη -

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
«...Μόνος του στις σκηνές όπου έχει περιηγηθεί ανά την Ελλάδα ο Θανάσης Σαράντος υποδύεται όλα τα πρόσωπα ενός από τα λιγότερο γνωστά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με τον τίτλο «ο Αμερικάνος»…» - Ολγα Σελλά -

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
«…Ό αγέραστος ‘Αμερικάνος’ μας υπενθυμίζει τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη μοναξιά και η αθεράπευτη καχυποψία απέναντι σε ο, τιδήποτε άγνωστο ή φαινομενικά ξένο…» - Ιωάννα Κλεφτόγιαννη – 
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ  ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
«…Είδα μια σμιλεμένη απλότητα, που ταίριαζε θαρρώ στη γοητευτική πλαστικότητα του πρωτότυπου κειμένου. Είδα με τι τρυφερότητα ανέβηκε στo άρμα των λέξεων και μας ταξίδεψε σε μέρη, σε χρόνους, σε ιδιώματα…» -Σάββας Πατσαλίδης- 

ΕΒΔΟΜΗ ΚΑΒΑΛΑΣ
«...Ο Θανάσης Σαράντος εντυπωσίασε το κοινό με την ερμηνεία του – ή μάλλον θα έπρεπε να πούμε… τις ερμηνείες του, αφού στα διαλογικά μέρη του κειμένου μεταπηδούσε με αφοπλιστική άνεση από το ένα πρόσωπο στο άλλο …»-Λυδία Ελιόγλου - 
Η ΑΞΙΑ«…Η παράσταση κερδίζει το στοίχημα. Κι όταν τελειώνει δεν ξέρεις για τι απ’όλα να πρωτοχειροκροτήσεις. Ένα μονόπρακτο βασισμένο στον Παπαδιαμάντη, με έναν ηθοποιό και έναν συνθέτη επί σκηνής, αποδεικνύεται μακράν καλύτερο από άλλες πολυδιαφημισμένες υπερπαραγωγές.…» - Φιλιώ Ράγκου – 

tospirto.net
«... «Ο Αμερικάνος» του Παπαδιαμάντη μέσα από την σκηνοθετική ματιά και ερμηνεία του Θανάση Σαράντου έμελλε να είναι μακρύ. Από το 2009 μέχρι σήμερα και πού δεν έχει παρουσιαστεί. Η διαχρονική αξία της ρέουσας παπαδιαμάντειας γλώσσας, το θέμα του διηγήματος που με έναν παράδοξο τρόπο γίνεται ξανά επίκαιρο στις μέρες μας, αλλά και η αφαιρετική και καλοδουλεμένη προσέγγιση του Σαράντου, είναι οι λόγοι που έδωσαν «πνοή» στην παράσταση η οποία συνεχίζει ακάθεκτη...» -Έλενα Γαλανοπούλου- 

www.monopoli.gr
«…Ο Θανάσης Σαράντος είναι επί σκηνής ο άνθρωπος-«ορχήστρα»»– Αργυρώ Σταυρίδη - 

Η ΣΦΗΝΑ
«…Η σημασία του διηγήματος, που μετουσίωσε σε άριστο θεατρικό λόγο ο σχετικά νεαρός Θανάσης Σαράντος, είναι πρωτίστως η γλώσσα και το ταξίδι των θεατών σε μια άλλη Ελλάδα. Αυτή που δεν ζήσαμε, αυτή που δεν θα’ρθει ποτέ πάλι…» - Γιώργος Χριστοδούλου –

ΗΜΕΡΗΣΙΑ
«…Η παράσταση εστιάζει στην ιδιαίτερη ευαισθησία και στον ρυθμό του λόγου των φτωχών και καταφρονεμένων προσώπων ενός οικουμενικού και πανανθρώπινου συγγραφέα…» -Γιώργος Βαϊλάκης -




 

ΑΝΑΖΗΤΑ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΕΓΗ «Καλαμπούρια τέλος με το ΔΗΠΕΘΕΚ»






Να στεγαστεί το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης (ΔΗΠΕΘΕΚ) στον δικό του χώρο, ζήτησε ο καλλιτεχνικός του διευθυντής Μιχάλης Αεράκης, ο οποίος μιλώντας στο διαδικτυακό ραδιόφωνο των 'Χ.Ν.' έστειλε μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση τονίζοντας: «Τέλος τα καλαμπούρια με το ΔΗΠΕΘΕΚ».
Ο κ. Αεράκης σε συνέντευξη που παραχώρησε στην πρωινή εκπομπή 'Χανιά Καλημέρα' στο διαδικτυακό ραδιόφωνο των 'Χ.Ν.', αναφέρθηκε στις δράσεις του ΔΗΠΕΘΕΚ και ειδικότερα στο πρόγραμμα παραστάσεων στα σχολεία, ενώ προανήγγειλε τη διοργάνωση ημερίδας για τους καθηγητές της Δευτεροβάθμιας.
Αναφορικά με το ενδεχόμενο συστέγασης του ΔΗΠΕΘΕΚ στον χώρου του παλιού Τελωνείου, όταν ολοκληρωθεί η ανακαίνισή του, ο κ. Αεράκης σχολίασε: «Ας δούμε τότε ποιες θα είναι οι προθέσεις. Αν θα είναι το θέατρο φιλοξενούμενο εκεί, βολεμένο σε μια γωνιά ή αν θα μπορεί να παίξει έναν καθοριστικότατο ρόλο, όχι μονάχα με αυτά τα λίγα τα οποία προσφέρουμε στο κοινό αλλά με όλα αυτά που έχουμε στο μυαλό μας αλλά δεν μπορούμε, όχι μόνο να υλοποιήσουμε αλλά και να τα πούμε στο χανιώτικο κοινό γιατί θα μοιάζουν σαν ουτοπία».

                                              


                                          ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΡΧΗ



Απευθυνόμενος στη Δημοτική Αρχή, ο κ. Αεράκης ανέφερε: «Ας μας δώσει τον χώρο, η τότε Δημοτική Αρχή. Και εμείς έχουμε τον τρόπο να τον αξιοποιήσουμε. Εύχομαι και ελπίζω ότι θα γίνει κάτι καλό. Δεν βρίσκω τον λόγο να γίνεται εκεί πέρα ένας αχταρμάς πολιτιστικών εκδηλώσεων, που θα πηγαίνουν οι πάντες».
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕΚ επεσήμανε ότι στα Χανιά υπάρχει πρόβλημα «προσδιορισμού των χώρων», και τόνισε ότι «δεν μπορεί ξαφνικά το Τελωνείο να γίνει ένας πολυχώρος χωρίς να έχουν προσδιοριστεί οι χρήσεις του. Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα».
Παράλληλα συμπλήρωσε: «Κάθε χώρος πρέπει να προσδιορίζει τη χρήση του. Από το 1974 υπάρχει το θέατρο ως Εταιρεία Θεάτρου Κρήτης και μετέπειτα το 1986 ως ΔΗΠΕΘΕΚ. Είναι δυνατόν να μην έχει τη δική του στέγη παρά να είναι φιλοξενούμενο δεξιά και αριστερά; Να παίζουμε στο Ωδείο 70 μέρες και αν θα πάμε στο Τελωνείο θα πάμε 80 ή 90; Είναι δυνατόν αυτά τα πράγματα; Τα καλαμπούρια θα τελειώσουν. Το θέατρο διεκδικεί τον χώρο το δικό του και θα τον αποκτήσει».
Παράλληλα εξέφρασε το παράπονό του, για την απουσία υποστήριξης στο αίτημα του ΔΗΠΕΘΕΚ αναφέροντας: «Εμείς δεν είμαστε ένας φορέας με πολλούς εργαζόμενους, ώστε να ασκήσουμε πίεση. Ο μοχλός πίεσης είναι ο κόσμος. Δεν μπορώ όμως να φανταστώ μια διαδήλωση υπέρ της στέγασης του θεάτρου. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Έτσι είμαι ο μόνος που ασκώ πίεση για αυτό το θέμα επί της ουσίας. Το υπόλοιπο προσωπικό είναι δημοτικοί σύμβουλοι και προφανώς δεν μπορούν να συγκρουστούν με την εκάστοτε Δημοτική Αρχή».
Τόνισε, τέλος, ότι «αυτό το θέατρο το παρακολουθούν χιλιάδες κόσμου όχι μονάχα στα Χανιά αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα. Είμαστε το πρώτο θέατρο. Ε, είναι ντροπή να ακούς διάφορα κακεντρεχή σχόλια. Ξέρω όμως πολύ καλά ότι χαμένοι πολιτικά βγαίνουν αυτοί που δεν δίνουν αυτές τις ευκαιρίες στο θέατρο».

Χανιώτικα Νέα

Ποίηση: Ιωάννης Ψάρρας, Ανθολογία ποιημάτων



Από τα  «ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΧΑΪ –ΚΟΥ», εκδ. Σύνθεσις 2011.

1.
ΠΑΝΤΑ ΕΔΩ
Ο ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
ΔΡΥΣ ΦΥΛΛΟΒΟΛΟΣ
5.
ΚΑΜΠΥΛΗ ΕΙΜΑΙ
ΑΝΑΤΡΙΧΙΛΑ ΦΑΛΛΟΥ
ΟΙΚΕΙΟ ΣΩΜΑ
6.
ΘΝΗΣΚΕΙ Ο ΕΡΩΣ
ΠΟΥ ΠΑΝΤΑ ΟΜΙΛΟΥΣΕ
ΔΙ ΕΜΑΥΤΟΝ ΝΤΕ
13.
ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΛΑΙΩ
ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΞΟΔΕΜΑ ΕΔΩ
ΚΙ ΟΜΩΣ ΤΟΝ ΧΑΝΩ
23.
ΚΑΛΗ ΜΑΣ ΧΡΟΝΙΑ
ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ ΜΟΝΟ
ΚΙ ΟΛΟ ΠΕΘΑΙΝΕΙ
37.
ΑΝΔΡΑΣ ΦΙΛΕΡΓΟΣ
ΛΙΘΟΞΟΟΣ ΜΑΥΣΩΛΕΙΩΝ
ΑΥΓΗ ΕΤΑΦΗ
45.
ΜΗΝ ΚΛΑΙΤΕ ΦΙΛΟΙ
ΚΙ ΕΚΕΙ ΠΑΡΕΑ ΕΧΩ
ΝΥΧΤΙΕΣ Μ’ ΑΣΤΕΙΑ
58.
ΔΙΧΩΣ ΟΝΟΜΑ
ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΙΝΕΙΤΟ
ΑΝΟΜΟΝ ΣΩΜΑ
77.
ΡΑΓΙΣΕ Η ΣΑΡΞ
ΘΝΗΣΚΩ ΣΕ ΛΕΩΦΟΡΟ
ΩΣ ΠΑΤΗΡ ΜΗΤΗΡ
81.
ΚΑΘΕ ΠΡΩΙΝΟ
ΜΕ ΣΥΝΝΕΦΙΑ ΜΕ ΗΛΙΟ
ΞΥΠΝΑΩ ΜΝΗΜΑ



******************************************








Από το  «ΓΗΓΕΝΕΣ ΠΥΡ», εκδ. Σύνθεσις 2000



Γηγενές πυρ
Σ’ αυτόν τον τόπο
η σελήνη δεν έχει εξουσία.
Αναδύεται πορτοκαλιά και απλώνει στα νερά
την μνήμη πως κάποτε ήτανε άστρο.
Εδώ οι άνθρωποι λυτρώνονται.
Ότι και να κάνουν
έχουν την εύνοια του Ήλιου κια του Ήφαιστου.
Γηγενές το πυρ.
Ο κρουνός του φωτός, εσαεί ανοιχτός και
ανεμπόδιστος.
Η οδός της ενοράσεως ευθεία και
η θεραπεία εις πάντας εφικτή.



***
Λήμνια καλά

Οι λόφοι συνετοί.
το μειδίαμα του δειλινού
γλυκό τριαντάφυλλο στην καρδιά.
Βάδισμα νωχελικό στην άκρη της θάλασσας.
Οι ήχοι είναι της σιωπής¨
στοχασμός.
Η ύπαρξη όταν στοχάζεται
κάτω από τέτοιες συνθήκες
αγαπά.


***
Ανδροφώνιον
Γυναίκα:
Εγώ σε σκότωσα
σε σκότωσα πρώτα μέσα μου
αυτό ήταν το αληθινό
το άλλο έπρεπε να γίνει
γιατί τι να το κάνεις το σώμα χωρίς την αγάπη μου;
Εγώ θα σ’ αναστήσω
πάλι και πάλι
μέχρι που να τρυφερέψεις
να γίνεις σαν τους λόφους του νησιού μου
κι όπως η θάλασσα έρχεται απ’ τον Άθω
και μπαίνει μέσα στον κόλπο της Μύρινας
έτσι θα σε δεχθώ.
Κι οι αντικρινοί βράχοι θα φιλιόσουν
κανένα Κάστρο δεν θα χρειασθεί πια
κανένας Πέτασος.
Εγώ σου δίνω τον κρατήρα
δώσε τη λάβα.
Άνοιξε την καρδιά σου
και άφησέ με –εμένα-
να δω μέσα στα μάτια σου
τον αρχέγονο φόβο.
Μη μένεις πια πέτρα.
Πάρε από τη γη μου σταφύλια,
σύκα γινωμένα ,
πάρε μέλι θυμαρίσιο
και πιες κρασί μοσχάτο.
Έλα αγαπημένε
στο νησί μας.
Άντρας:
Περιπλανιέμαι αιώνες¨
ξένος χωρίς πατρίδα
μόνο όταν με σκότωνες καταλάβαινα
πως είχες δίκιο.
Σκληρός μ’εμένα,
τίποτα δεν κατέκτησα ποτέ.
Μισούσα τους άντρες κι έκανα πολέμους
για ν’ αφανιστούμε.
Ποτέ δεν αγάπησα, αλλά το χειρότερο,
δεν κατάλαβα ποτέ και ποιοί με αγάπησαν.
Κάθε φορά που πέθαινα
γινόμουν μια μαύρη τρύπα
κι εκλιπαρούσα να γίνω άστρο, να σωθώ.
Γύρω από το κεφάλι μου μόνο θλίψη
που απλωνόταν στους μυς και στα νεύρα
κι όταν με αγκάλιαζες γινόταν κεραυνός
και μ’ έκαιγε.
Πολλές φορές μετάνοιωσα , αλλά
ποιός να πιστέψει έναν άντρα;
Κάθε φορά Οιδίπους και Οδυσσέας.
Το μόνο που ξέρω
είναι τον πόνο που σου προκαλούσα.
Έχω πολύ δρόμο ακόμα για το νησί.
Πρέπει να πάω στη έρημο, στο Όρος,
για χρόνια.
Να μπαρκάρω και σαν δύτης να βγάλω
σφουγγάρια εκεί στη Λιβύη.
Να μάθω στα χέρια μου να θεραπεύουν
τις πληγές που σου άνοιξα.
Έχω να γράψω πολλά ποιήματα ακόμη
και να περπατάω σιωπηλός τα δειλινά
στον Αυλώνα.
Έχω να λιχνίσω στάρι,
να ματίσω δίχτυα
και πρέπει να τρυγίσω
τον Αύγουστο τ’ Αλεξαντρινά.
Θέλω και κάτι ακόμα:
να με πάρει η Άρτεμις στο ιερό της
να σκουπίζω και να πλένω τα σκαλοπάτια του.
Κι εσύ Άγιε Ερμόλαε
-αν αξιωθώ ποτέ να μαθητεύσω πλάι σου-
δείξε μου την τέχνη της ίασης
να πράττω δια βίου
το αγαθόν.
Έχω πολύ δρόμο
για το νησί μας.



***
39 . 57΄- 24 .50΄


Κάποτε θ’ ανακαλυφθεί ένας ναός.
Οι αρχαιολόγοι θα μείνουν έκθαμβοι.
Η θάλασσα
που είχε κρατήσει το μυστικό καλά
θα επιτρέψει στην ανθρώπινη όραση
να εμπλουτισθεί.
Ένα πάρκο στο πέλαγος
ανάμεσα σε σαργούς, ροφούς και μελανούρια
θα δώσει χαρά σ’ αυτόν τον τόπο.
Όλα αυτά μπορούν να εκληφθούν
ως ευτελής προφητεία
ή
ως συγγραφικόν τέχνασμα.
Πλήν όμως
η Ποίησις
πάντοτε προέβλεπε τα μέλλοντα.


***
Ζωοδόχος πηγή



Το χώμα είναι άγιο,
όπως άγια είναι τα χέρια
όταν αγγίζουν τα σώματα.
Μπορεί η κυρά –Ανδρομάχη να πέθανε,
αλλά το τραγούδι της,
μόλις πέσει ο ήλιος, τ’ αεράκι του,
το απλώνει πάνω σε εκατό κεφαλές
που ανασταίνονται ψάλλοντας
και κατεβαίνουν ευλαβικά
τα εξηντατέσσερα σκαλοπάτια
να κοινωνήσουν αγίασμα.


***
Περίοδος λευκή
ή
μετά τη ιώδη



Τελείωσε ο αιώνας της πίκρας και της φυγής.
Θα ξαναρχίσει πάλι η καλλιέργεια του βαμβακιού
και θα ξαπλώνουμε τα μεσημέρια
ανάμεσα στους ήλιους.
Ο βοριάς δεν θα φέρνει σακκούλες στο Γομάτ’
και οι θαμμένες πόλεις θα φανερωθούν.
Θα γεννηθούν κορίτσια με κατατομές Σειρήνων
και τα στρατόπεδα θα γίνουν θερινά σινεμά.
Οι μύλοι θα κινήσουν τις σιωπές τους
και σαν τουρίστες θάρχονται αυτοί που μας πλήγωσαν¨
για συγχώρεση και μετάληψη.
Όλες οι εκκλησιές θα έχουν ιερείς
και οι μάντρες θα γίνουν θεραπευτήρια
για τους κουρασμένους.
Αυτή η γη,
η θηλυκιά,
ταπεινά θα δεχθεί τους παλινοστούντες.
Όποιος δεν έχει πατρίδα θα βρει.
Η αιών , η νέα, είναι γυναίκα.
Και πάλι μια Μαρούλα θα μας σώσει.



***************************************************************
Ο Ιωάννης Ψάρρας γεννήθηκε το 1955 στη Νέα Κούταλη της Λήμνου. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές: “Σώματα”, 1983, “Γηγενές Πυρ”, 2000 και το δοκίμιο “Το Ιερό στην ποίηση τον Οδυσσέα Ελύτη”, στο συλλογικό έργο: “Τέχνη και Μυστικισμός”, των εκδόσεων Αρχέτυπο, το 2002. Έχει ιδρύσει το 1995 το χώρο Πολιτισμού και Έρευνας “Σύνθεσις” και είναι εισηγητής της μεθόδου της Ψυχοενεργειακής Προσέγγισης στην Πραγματεία επί των Επτά Ακτινών. Ζει στο Χαλάνδρι.

Ποιείν - Επιθεώρηση Ποιητικής Τέχνης

Η πύρινη πέτρα, Ιωάννη Ψαρά

Νίκος Καζαντζάκης, Τερτσίνες (επίμετρο: Σοφία Κολοτούρου)




Δάντης, στίχοι 1-45

Τραχιές ψυχές, που νιώθετε από αγάπη
και ρόδο, ανθάτε τη φωτιά στα φρένα,
τον αρχηγό αγναντέψτε μες τη ράπη
τη λιοφρυμένη να περνάει σκυμμένα,
με τη ζεστή χινοπωριάτα στάλα,
κι οκνός, χλωμός να μπαίνει στη Ραβέννα.
Περνούσαν τ’ αρχοντόπουλα καβάλα
με το σγουρό γεράκι απά στο γρόθο▪
διαλάλουν οι καμπάνες στα μεγάλα
καμπαναριά της προσευκής τον πόθο▪
κι αυτός, πικρό δαφνόφυλλο στα χείλη
δαγκώντας, μίλαε στην ψυχή του: “Νιώθω
τούτο, ψυχή, τ’ ολόστερνό σου δείλι!”
Δυο ρούσα χερουβίμ, δεξιά-ζερβά του
το ναι και τ’ όχι, στάθηκαν σαν σκύλοι
βουβοί, του κυνηγάτορα θανάτου.
Τα σπλάχνα του ανοικτήκανε σαν τάφοι
κι ασκώθηκε φωνή βραχνή βαθιά του:
Να μην πεθάνω, Θε μου, πρι στο θειάφι
να ρίξω τους οχτρούς μου και στην πίσσα▪
τα γράφει ο νους, Θεός δεν τα ξεγράφει!
Αχτι, κατάρα, γδίκηση και λύσσα
σακούλα κάμπιες η καρδιά κουνούσε
και σαν οχιά η λιγνή ψυχή του εφύσα.
Ένα τον ένα εχτρό του σφεντονούσε
μες τους εννιά του νου κατραμοχύτες
κι όλο το μαύρο σπλάχνο του αλυχτούσε-
κιοτήδες, ψεύτες, κάλπηδες, κοπρίτες
τσιγκούνοι, κτηνοβάτες και ρουφιάνοι
και γαύροι καλογέροι αρσενοκοίτες!
Σκυφτός, βουβός, στο λαύρο φλογομάνι
τους γύρναε, τους σιγόψηνε ως καβούρια,
τ’ αρθούνια αχνίζαν λιμαρά, ντουμάνι
και κόλαση έκλωθε, να βρει καινούρια.
Πολλά φτενή, δροσάτη η χιλιοπήχω
του εφάνη η πίσσα που χοχλάκαε κι ούρια,
κι ακούμπησε φρουμάζοντας στον τοίχο,
ψακογελάει, σηκώνει το καμάκι
και τους βουτά, ανακέφαλα, στο στίχο.
Το μίσος, κιτρινόμαυρο γεράκι,
αρχάγελλος της αρετής προστάτης,
γαντζώθη ορθό, σταλάζοντας φαρμάκι,
στις φρένες τ’ αρχηγού μας, κι οδηγά τις.
Οσο ο Θεός βαστάει, βαστάει το μίσος,
στην πόρτα της Παράδεισος, περάτης. […]

Στίχοι 145-181 (τέλος)

Φύσηξε αγέρι δροσερό της χάρης
και σαν μαγνάδι ξομπλιαστό σηκώθη
και μετεωρίστη ο νους ο καβαλλάρης:
Θρόνο σμαράγδι και ζαφείρι νιώθει
να κατεβαίνει από τον ήλιο λάβρος,
να τον τραβούν οι πιο βαθιοί μας πόθοι-
λιοντάρι, αιτός, αρχάγγελος και ταύρος.
Στου νου το μυστικό το ρόδο ανοίγει,
λάμπει όλο φως ο θάνατος ο μαύρος,
φωνή απαλή τα σπλάχνα του τυλίγει,
και με αναγάλλιαση κρυφή και φρίκη
θωράει τα ιερά θεριά με φως μαστίγι
βαρώντας τα, σαν πονεμένη νίκη,
μεγαλομάτα, αγέλαστη, όλο βέλη
να κατεβαίνει απάνου του η Βεατρίκη.
Χιλιοτριαντάφυλλο ο ουρανός, κι οι αγγέλοι
τρυγούν, αργατικοί σαν τα μελίσσια,
της σκοτεινής αθανασιάς το μέλι.
Ασπρα στη γης σαλέψαν κυπαρίσσια,
το φλογαμάξι εστάθη, κι όλο γλύκα
φωνούλα αηδονολάλησε αγγελίσια,
που όλο τον πόνο της ζωής ενίκα,
κι έλιωνε ο νους σαν χιόνι μες τον ήλιο:
“Φίλε ακριβέ, χίλια καλώς σε βρήκα!”
Γοργά τις φούχτες του έβαλεν αντήλιο,
χαμογελάει στην αγαπώ, και βρύση
τα κλάματά του τρέχουν, κι αντιστύλιο
μοχτάει στης γης τα χέρια ν’ ακουμπήσει
και λόγια τρυφερά να βρει στα σπλάχνα,
γλυκά πολύ, να την καλωσορίσει.
Μα τ’ άγια μάτια της καλής του αδράχνα,
σα δίχτυα γαληνά σε ονειροφάντη
βυθό, κορμί και νου του δίχως άχνα.
Ανοίγει η νύχτα αγάλια το αστρομάντι,
σμίξαν σταυρό του άγριου αθλητή τα χέρια▪
κι οι παζαρίτες βρήκαν πια το Ντάντη
νεκρό, τα πρώτα ως πρόβαλλαν αστέρια. 


ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Η συλλογή “Τερτσίνες” του Νίκου Καζαντζάκη δεν είναι και τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό, γι’ αυτό θεώρησα ότι έχει θέση μια νέα παρουσίασή της σήμερα στο Ποιείν.
Ο Καζαντζάκης το 1932 ολοκλήρωσε την έμμετρη μετάφραση της Θείας Κωμωδίας του Δάντη. Την ίδια χρονιά, προφανώς επηρεασμένος από τα δαντικά μέτρα έγραψε το πρώτο ποίημα της συλλογής Τερτσίνες με τον τίτλο “Δάντης”, που αποτελείται από 181 στίχους, μεγάλο μέρος το οποίου παρουσιάζουμε παρακάτω. Σημειώνω εδώ τον ορισμό και την περιγραφή της της τερτσίνας: ποιητική στροφή από τρεις ενδεκασύλλαβους στίχους, από τους οποίους ο πρώτος ομοιοκαταληκτεί με τον τρίτο, και ο δεύτερος με τον πρώτο και τον τρίτο της επόμενης στροφής. Λυρικότερα, ο ορισμός της τερσίνας μας δίνεται και από τον ίδιο τον Καζαντζάκη στους στίχους 127-132 του ιδίου ποιήματος (Δάντης): 

Ρίμες πλεχτές, σκληρό ακλουθώντας νόμο,
τρεις τρεις, σφιχτά σοφίλιαζαν σαν πέτρες▪
κι οι στοχασμοί, στου νου τον οικοδόμο
πιστοί, κολόνες σκώνουνταν ουδέτρες▪
κι αρμονικές φωνές μες το σκοτάδι
τη λειτουργιά κυβέρνουν νομοθέτρες.

Το βιβλίο περιλαμβάνει συνολικά 21 τέτοια ποιήματα, αρκετά μεγάλης έκτασης, αφιερωμένα τα περισσότερα σε γνωστά ιστορικά ή λογοτεχνικά πρόσωπα (ενδεικτικοί τίτλοι: Λένιν, Ψυχάρης, Μουχαμέτης, Νίτσε, Βούδας, Γκρέκο, Τσιγκισχάνος, Μωυσής, Χριστός, Σαιξπήρος, Μέγας Αλέξαντρος), τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1960 και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καζαντζάκη. Η έκδοση έγινε με τη βοήθεια και την επιμέλεια του Ε.Χ. Κάσδαγλη, που επιμελήθηκε τα χειρόγραφα που άφησε ο Καζαντζάκης μετά το θάνατό του το 1957. 

Όπως μας πληροφορεί ο Κάσδαγλης στο σύντομο επιλογικό του σημείωμα (από όπου αντλήσαμε και τις πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο γράφτηκε το βιβλίο αυτό), ο Καζαντζάκης αναφέρει τα 21 ποιήματα της συλλογής ως “Kάντα”, σε αλληλογραφία που είχε με τον Π. Πρεβελάκη.
Ποιους όμως ενδιαφέρει η τερτσίνα σήμερα; Αναμφίβολα, λόγω της δυσκολίας της, αλλά και της έκτασης κάθε ποιήματος, το κοινό που έχει διαβάσει και που θα διαβάσει στο μέλλον αυτό το βιβλίο είναι περιορισμένο. 

Ακριβώς λόγω αυτής της έκτασης προτίμησα να παρουσιάσω σήμερα την αρχή και το τέλος από το Κάντο “Δάντης”, με τη δέσμευση να γράψω και το ενδιάμεσο αν υπάρξει ανταπόκριση από τους φίλους του Ποιείν. (Σημειώνω εδώ ότι η διαίρεση σε τρίστιχα είναι δική μου επιλογή, καθώς στο τυπωμένο βιβλίο το κείμενο εμφανίζεται ενιαίο. Θεωρώ ωστόσο πως είναι αδύνατον να διαβαστεί σήμερα (ειδικά απ’ ευθείας μέσω της οθόνης) ένα τόσο μακροσκελές και αδιαίρετο κείμενο, γι’ αυτό ελπίζω να μου επιτρέψετε αυτόν τον κάπως αυθαίρετο διαχωρισμό). 

Ας δούμε όμως τι λέει ο ίδιος ο Καζαντζάκης στην εισαγωγή του, σχετικά με τους αναγνώστες στους οποίους απευθύνεται:

"Σήμερα δημοσιεύω τα τραγούδια αυτά. Από τους ανθρώπους που γνώρισα, ψυχανεμίζουμαι πως εφτά ή οχτώ θα νιώσουν χαρά διαβάζοντάς τα▪ οι άλλοι θα τα πετάξουν με δυσφορία. Η γλώσσα τους, ο στίχος, ο ρυθμός, ο “Αόρατος Μονάρχης” που τα κυβερνάει, ο χαρούμενος, άπληστος, ανέλπιδος τρόπος που αντικρίζω την ατομική και την παγκόσμια περιπέτεια, πάνω από κάθε φόβο, όλα θα τους είναι ανυπόφορα. Τους παρακαλώ να με συμπαθήσουν▪ δεν έκαμα καμιάν προσπάθεια να τους αρέσω. Μα κι αν έκανα, πάλι δε τα κατάφερνα. Η μοναξιά μ’ έχει λίγο τραχύνει, κι η χαρά που νιώθω δημιουργώντας είναι τόσο μεγάλη που άλλη αμοιβή δεν είναι δίκιο να θέλω."

Αθήνα 6 Δεκεμβρίου: Αφιέρωμα στον Καζαντζάκη



Μεγάλη έκθεση-αφιέρωμα στον Νίκο Καζαντζάκη διοργανώνεται στην Αθήνα, με αφορμή τη συμπλήρωση 130 χρόνων από τη γέννηση του Έλληνα συγγραφέα. Η έκθεση εγκαινιάζεται στον «Ελληνικό Κόσμο» στις 6 Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι τον Μάιο του 2013.

Η ζωή, τα ταξίδια και το έργο του οικουμενικού συγγραφέα, μέσα από πρώτες του εκδόσεις, σπάνιο φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα και προσωπικά του αντικείμενα εκτίθενται πρώτη φορά και δίνουν την ευκαιρία στο κοινό να δει το δακτυλογραφημένο πρωτότυπο κείμενο του παιδικού βιβλίου «Ο Μέγας Αλέξανδρος» με χειρόγραφες διορθώσεις του συγγραφέα, τα χειρόγραφα σημειώματα που αντάλλασσε με τον πρώτο του έρωτα, τη δασκάλα του των αγγλικών, Κάθλιν Φορντ, το λεύκωμα με φυτά της θάλασσας που είχε στο γραφείο του-δώρο φίλης του, το σημειωματάριο-λεύκωμα που είχε από κοινού με τον Άγγελο Σικελιανό, την καρτ-ποστάλ του Ζορμπά κ.ά.

Στόχος της έκθεσης είναι να φανερωθεί η οικουμενικότητα του Καζαντζάκη, αλλά και να αποτυπωθεί στον θεατή, μέσα από το έργο και την παρουσίαση της ζωής του, ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας.

Στο πλαίσιο αυτό, προβάλλονται οι σημαντικότεροι «σταθμοί» της ζωής του, οι σχέσεις του με το παιδί, το Θεό, τον έρωτα και τη φιλία και βέβαια το πλούσιο συγγραφικό του έργο.

Από τα κυριότερα εκθέματα της έκθεσης είναι το γραφείο, η καρέκλα και γραφομηχανή όπου η γυναίκα του, Ελένη Σαμίου, δακτυλογράφησε επί επτά φορές το μεγαλύτερο έργο του Καζαντζάκη, την «Οδύσσεια».
Στην ενότητα αυτή, η «Οδύσσεια» παρουσιάζεται μέσα από βιβλία, αντικείμενα και την εικαστική παρουσίασή της μέσω βιντεοπροβολής της Αφροδίτης Μπιτζούνη.
Ακολουθούν η ενότητα με τα βιβλία και μεταφράσεις του συγγραφέα σε διάφορες γλώσσες, όπως γερμανικά, γαλλικά, κινέζικα, ολλανδικά, που αναδεικνύουν την οικουμενική του διάσταση αλλά και η ενότητα με τα ταξίδια που σημάδεψαν τη ζωή και το έργο του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η πολιτικοκοινωνική δράση του Έλληνα συγγραφέα που προβάλλεται μέσα από φωτογραφίες και ανέκδοτο υλικό, οι βραβεύσεις και οι διακρίσεις του, αλλά και το αντίγραφο της αρνητικής απάντησης του Πατριαρχείου για τον αφορισμό του.
Μεταξύ των προσωπικών αντικειμένων του Καζαντζάκη που παρουσιάζονται ξεχωρίζουν η καρέκλα του, η βαλίτσα του, οι χάρτες που χρησιμοποιούσε, δώρα που λάμβανε από την Κίνα, χειρόγραφα καθώς και προσωπικά του σημειωματάρια, όπως το σημειωματάριο από τα ταξίδια του και το σημειωματάριο όπου κατέγραφε τα όνειρά του. ??Στην ενότητα ο «Καζαντζάκης και το Θέατρο» παρουσιάζονται φωτογραφίες από έργα του Καζαντζάκη που έχουν γίνει θεατρικές παραστάσεις ή κινηματογραφικές ταινίες και σκίτσα ενώ δύο ακόμη ενδιαφέρουσες ενότητες της έκθεσης είναι ο «Καζαντζάκης και η Θάλασσα», όπου παρουσιάζονται κοχύλια που μάζευε ο συγγραφέας στις βόλτες του στη θάλασσα και ο «Καζαντζάκης και τα Σύμβολα».??Η έκθεση υποστηρίζεται από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό όπως μία προβολή-δημιουργία του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού που παρουσιάζει 20 βασικούς σταθμούς των ταξιδιών του με προσωπικό φωτογραφικό υλικό από τα ταξίδια του, ένα βίντεο που παρουσιάζει τον Καζαντζάκη, την Ελένη και τον Κίμωνα Φράιερ (μεταφραστής της «Οδύσειας» στα αγγλικά) από το Μουσείο Καζαντζάκη κ.ά.

Η έκθεση «130 χρόνια Νίκος Καζαντζάκης» συνοδεύεται από εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου.

Σε Ηράκλειο και Χανιά: Παρουσίαση βιβλίου για το έργο του Γιώργη Μανουσάκη




Εκδηλώσεις για την παρουσίαση της έκδοσης της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης 'Ανθολογία από το έργο του Γιώργη Μανουσάκη' με επιλογή κειμένων, παρουσίαση, και φιλολογική επιμέλεια του Κώστα Μπουρναζάκη θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου στις 7.30 μ.μ. στη Δημοτική Αίθουσα 'Ανδρόγεω', στο Ηράκλειο και τη Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου στις 7.30 μ.μ. στο Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει ομιλίες από τους: Γιάννη Δημητρακάκη, λέκτορα Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης με θέμα 'Ο Γιώργης Μανουσάκης ανθολογούμενος' και Κώστα Μπουρναζάκη, ποιητή, μελετητή, 'Από το έργο του Γιώργη Μανουσάκη - Μια προσέγγιση'.
Ανάγνωση κειμένων από την έκδοση της 'Ανθολογίας Μανουσάκη' θα κάνει η Ντιάνα Μανουρά, στην εκδήλωση του Ηρακλείου και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Βιρβιδάκης στην εκδήλωση των Χανίων.
Θα ακολουθήσει δρώμενο βασισμένο σε 'ερωτικά' ποιήματα του Γιώργη Μανουσάκη, από μέλη της Θεατρικής Ομάδας Καθηγητών της ΕΛΜΕ Νομού Ηρακλείου. 



Αυλαία για το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου

Η μαύρη κωμωδία 'O Θάνατος ενός άνδρα στα Βαλκάνια', του Σέρβου Μίροσλαβ Μομτσίλοβιτς, απέσπασε το βραβείο του 25ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, που ολοκληρώθηκε το βράδυ της Δευτέρας, έπειτα από ένα δεκαήμερο προβολών, αφιερωμάτων και παράλληλων εκδηλώσεων.




To βραβείο σκηνοθεσίας κέρδισε η Σαντρίν Μπονέρ για την ταινία της 'Μ’ εξοργίζει η απουσία του', ενώ η 'Νύχτα σιωπής' του Τούρκου σκηνοθέτη Ρέις Τσελίκ απέσπασε το βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) όπως επίσης και το βραβείο κοινού, που απονέμουν οι αναγνώστες του περιοδικού «Αθηνόραμα».
Το βραβείο τεχνικής επίτευξης κέρδισε η ταινία 'Η νύχτα απέναντι', κύκνειο άσμα του Χιλιανού σκηνοθέτη Ραούλ Ρουίζ.
Το ειδικό βραβείο της κριτικής επιτροπής του Πανοράματος απέσπασε η ταινία '10η Μέρα' του Βασίλη Μαζωμένου.
Τιμώμενα πρόσωπα του εφετινού Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου ήταν η ηθοποιός Δήμητρα Χατούπη, ο σκηνοθέτης Διονύσης Γρηγοράτος και η σκηνογράφος Ιουλία Σταυρίδη.
«Πέρασαν 20 χρόνια με την 'Ελευθεροτυπία', στη συνέχεια τη διοργάνωση του Πανοράματος ανέλαβε ο Δήμος Αθηναίων και τα δύο τελευταία χρόνια μόνοι μας, σχεδόν με no budget. Του χρόνου σκεφτόμαστε να βγάλουμε κουμπαρά», είπε χαριτολογώντας ο καλλιτεχνικός διευθυντής και ψυχή του Πανοράματος, Νίνος Φένεκ Μικελίδης.
«Ομως η τέχνη χρειάζεται ενίσχυση και ενθάρρυνση. Είναι άθλος των Ελλήνων σκηνοθετών να γυρίζουν ταινίες», πρόσθεσε.
Πολλοί φίλοι του Πανοράματος έδωσαν το 'παρών' στον κινηματογράφο 'Odeon Οπερα'. Ανάμεσά τους η Φοίβη Αγγελοπούλου, η οποία απένειμε το βραβείο 'FIPRESCI', που το Πανόραμα μετονόμασε από εφέτος τιμητικά σε βραβείο 'Θόδωρος Αγγελόπουλος'.
«Αυτό που έλεγε τελευταία ο Θόδωρος ήταν ότι χρειαζόμαστε επίθεση πολιτισμού. Επίθεση, λοιπόν, πολιτισμού και μπράβο στο Πανόραμα», επανέλαβε η Φοίβη Αγγελοπούλου.
Τους φίλους του 25ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου χαιρέτισε σε μήνυμά του ο Κεν Λόουτς. «Είναι εκπληκτικό και θαυμάσιο ότι λειτουργείτε αυτή τη χρονιά παρά τα όσα προβλήματα αντιμετωπίζετε. Πολλοί έχουν σοκαριστεί από όσα σας επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ενωση. Χρειαζόμαστε μια νέα Ενωση Ευρωπαίων, βασισμένη στις ανάγκες των ανθρώπων και τις συλλογικές ικανότητες όχι στις απαιτήσεις των μεγάλων εταιρειών», είπε ο Βρετανός σκηνοθέτης, στο μήνυμά του.
Η βραδιά ολοκληρώθηκε με την ταινία 'The Paperboy' του Λι Ντάνιελς σε πρώτη προβολή.

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2012

Βιβλίο: Παρθένος με Καρκίνο, Σεμερτζάκης Κώστας

"Το καλύτερο από όοοοολα τα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ και έχουν αυτόν ακριβώς τον τίτλο." 


Περιγραφή
 
 
Πόσες φορές έχεις αναρωτηθεί αν μπορείς να βρεις «αστρολογικές» προβλέψεις για τον κερατούκλη Κρι-κριό, τον ερωτύλο Φλερταύρο και τον κολλημένο σε μια οθόνη Τηλέοντα; Πιθανότατα καμία, μιας και ο Παρθένος με Καρκίνο –ο οποίος τις φιλοξενεί– μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δίαυλος.

Τι είναι ο Παρθένος με Καρκίνο; «Ένας συνδυασμός αστερισμών», θα εικάσει κάποιος, αν θέλει να κάνει τεράστιο λάθος. Γιατί ο Παρθένος με Καρκίνο δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό ακριβώς που λέει το όνομά του: Ένας φανταστικός –με την έννοια του αποκυήματος της φαντασίας, όχι του απίθανου και εντυπωσιακού– άνθρωπος που πάνω στο άνθος της ηλικίας του, εκεί που, όπως όλοι οι νέοι, αντιμετώπιζε το σεξ σαν ιεροτελεστία (προσευχόταν, δηλαδή, να κάνει επιτέλους σεξ) η ζωή του έπαιξε ένα άθλιο παιχνίδι, καθώς το ποτήρι φάνηκε αμέσως μισοάδειο κι αυτός μισογεμάτος… με καρκίνο. Τι έκανε λοιπόν ο ήρωάς μας; Εκτίμησε τη ζωή του από την αρχή και αποφάσισε να ζει την κάθε μέρα σαν να είναι η τελευταία.

Παράλληλα, τα πήρε κάπως άσχημα και εξοργίστηκε με όλους αυτούς, που έχουν όλα τα τυπικά προσόντα για να ζήσουν μια χαρά αλλά, αντί να τα εκτιμούν, τα θεωρούν δεδομένα και –ως εκ τούτου– τα παραβλέπουν, εκτιμώντας περισσότερο τα αγαθά που μπορεί να τους προσφέρει η ζωή από ότι εκτιμούν την ίδια. Τα πήρε με όσους από εμάς ποντάρουν στο ότι οι αστερισμοί θα τους προειδοποιήσουν για τα δεινά που έρχονται και θα τους προσφέρουν καταφύγιο από τη σκληρότητα του κόσμου και ένα αξιόπιστο «λυσάρι» για τη ζωή, το σύμπαν, τα πάντα. Με όσους βρίσκουν στα ζώδια και στις κακές αστρικές συγκυρίες άλλοθι για τις δικές τους αποτυχίες και ανασφάλειες.

Αυτούς, λοιπόν, βάζει στο στόχαστρό του ο Παρθένος με Καρκίνο και με όπλο τις δικές του –εντελώς ανυπόστατες με αστρολογικά κριτήρια, αλλά ακριβέστατες με κριτήρια πραγματικότητας– προβλέψεις, αρχίζει να τα χώνει.

Στις σελίδες του Παρθένου με Καρκίνο θα «διαβάσεις» φίλους –αληθινούς μα και άσπονδους– γνωστούς, έρωτες εκπληρωμένους και μη, συναδέλφους, εργοδότες, συγγενείς, ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων που μπορεί να μην έχεις συναντήσει ποτέ αλλά ξέρεις ότι υπάρχουν εκεί έξω, την κοινωνία ολόκληρη, εσένα τον ίδιο. Θα δεις τον όψιμο αυτό «αστρολόγο» να «προβλέπει» το απολύτως χειρότερο για τη ζωή σου, μόνο και μόνο για να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα για το απλώς κακό που αναγκάζεσαι να ζεις.

Μπορεί λοιπόν να αλλάξει κάτι στον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα; Η απάντηση είναι πολύ απλή: Μακάρι να μπορούσε, αλλά σιγά που θα. 



Περιεχόμενα

Πρόλογος

Αστεγόκερως - Ιανουάριος

Παχυδροχόος - Φεβρουάριος

Ραμολιχθύες - Μάρτιος

Κρι-κριός - Απρίλιος

Φλερταύρος - Μάϊος

Φιδίδυμοι - Ιούνιος

Ψιλικαρκίνος - Ιούλιος

Τηλέων - Αύγουστος

Σκνιπαρθένος - Σεπτέμβριος

Καρπαζυγός - Οκτώβριος

Γκροτεσκορπιός - Νοέμβριος

Ιντερνετοξότης - Δεκέμβριος

Επίλογος




Επισκόπηση αριστερού περιοδικού τύπου

Οι απεργοί που θα διαδηλώνουν ενάντια στο νέο Μνημόνιο έξω από τη Βουλή στις 7 Νοέμβρη θα έχουν την τύχη να τιμήσουν στο δρόμο τη σημαντικότερη στιγμή στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος: την κατάληψη της εξουσίας από τη ρωσική εργατική τάξη, που πραγματοποιήθηκε με την ανατροπή της κυβέρνησης Κερένσκι και την πτώση των Χειμερινών Ανακτόρων το βράδυ της 7ης Νοέμβρη (25 Οκτώβρη με το παλιό ημερολόγιο) 1917. Στην επέτειο αυτή είναι αφιερωμένος ο τόμος της Μαρξιστικής Σκέψης (τμ. 7, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2012) που μόλις κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία.





Το αφιέρωμα της Μαρξιστικής Σκέψης είναι ξεχωριστό, όχι μόνο γιατί περιέχει κείμενα των πρωταγωνιστών της Επανάστασης (του Τρότσκι, του Μπουχάριν, του Ζινόβιεφ, του Λουνατσάρσκι, της Τσέτκιν). Κυρίως, αυτό που κάνει το αφιέρωμα να ξεχωρίζει είναι τα κείμενα δημοσιογράφων, ακτιβιστών, συγγραφέων, κλπ, που επισκέφτηκαν τη Ρωσία τους μήνες της επανάστασης και μας δίνουν από πρώτο χέρι μαρτυρίες, κυριολεκτικά μέσα από τη φωτιά της μάχης. Το κλασικότερο κείμενο – που είναι και το πιο γνωστό ντοκουμέντο της Ρώσικης Επανάστασης – είναι αυτό του αμερικάνου δημοσιογράφου Τζον Ριντ, με τίτλο “Δέκα Μέρες που Συγκλόνισαν τον Κόσμο”. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό είναι ότι τέτοιες πρωτότυπες πηγές υπάρχουν δεκάδες, παραμένουν ωστόσο αμετάφραστες στα ελληνικά και γι’ αυτό παντελώς άγνωστες.
Το αφιέρωμα μας εισάγει σε αυτές τις πρωτότυπες πηγές: αναφέρουμε ενδεικτικά τα κείμενα του Τζον Ριντ, της αμερικανίδας δημοσιογράφου Μπέσι Μπίτι, του αμερικάνου σοσιαλιστή Άλμπερτ Ρις Ουίλιαμς, του Γάλλου αναρχοσυνδικαλιστή και μετέπειτα κομμουνιστή Αλφρέντ Ροσμέρ, του επικεφαλής του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού Ρέιμοντ Ρόμπινς, του βρετανού σοσιαλιστή δημοσιογράφου Μόργκαν Φίλιπς Πράις, του Βικτόρ Σερζ και πολλών άλλων. Μέσα από τα κείμενα, αναβλύζει το κίνημα των επαναστατημένων μαζών, η έκρηξη της αυτενέργειάς τους, η σημασία του κόμματος των Μπολσεβίκων και των ηγετών του, του Λένιν και του Τρότσκι, στην επιτυχία της επανάστασης, ταυτόχρονα με τις πρώτες αποφάσεις της για το χτίσιμο μιας κοινωνίας εργατικού ελέγχου.
Ταυτόχρονα με τις μαρτυρίες αυτές, το αφιέρωμα εμπλουτίζεται από κείμενα αντιπάλων της επανάστασης, από εκθέσεις του Βρετανικού Κοινοβουλίου και της “επιτροπής Όβερμαν” (γερουσιαστή του Αμερικανικού Κονγκρέσου) μέχρι αντικομμουνιστικούς λίβελους, όπως αυτόν του ρώσου εμιγκρέ Πιτιρίμ Σορόκιν. Συνολικά πρόκειται για μια πολύ αξιόλογη δουλειά: το εισαγωγικό κείμενο του αφιερώματος υπογράφει ο Χρήστος Κεφαλής.
Η αντιμέτωπιση του ρατσισμού και του φασισμού αποτελεί το θέμα όλο και περισσότερων παρεμβάσεων στο κίνημα και στη δημόσια συζήτηση. Η επιθεώρηση πολιτισμού Ένεκεν (τεύχος 24, Απρίλιος-Ιούνιος 2012) περιέχει τρία σχετικά άρθρα: του Enzo Traverso με τίτλο “Η φάμπρικα του μίσους – Εθνικισμός και ξενοφοβία στην Ευρώπη” με μια καλοδεχούμενη έμφαση στη μάχη κατά της ισλαμοφοβίας, καθώς και των Γιώργου Μητραλιά και Κώστα Μαραγκού για την πάλη ενάντια στο φασισμό με αφορμή την άνοδο της Χρυσής Αυγής.
Στο πολιτιστικό κομμάτι, που καταλαμβάνει και τη μερίδα του λέοντος, εκτός από την κινηματογραφική κριτική της Δήμητρας Κυρίλλου (“Από το Λιμάνι της Χάβρης στα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο”), θα σταθούμε σε ένα ποιητικό στιγμιότυπο του περιοδικού. Πρόκειται για τη δημοσίευση του ποιήματος του Πιερ Πάολο Παζολίνι “Το ΚΚΙ στους νέους” (σε μετάφραση της Ελένης Κοσμά). Μια αιματοβαμμένη σύγκρουση Ιταλών αριστερών φοιτητών με τις δυνάμεις καταστολής τον Μάρτη του 1968 στην πλατεία Valle Giulia, γίνεται αφορμή για μια δημόσια παρέμβαση του Παζολίνι στην οποία αποκαλεί τους φοιτητές “αστούς βουτυρομπεμπέδες”, σε αντίθεση με τους αστυνομικούς “που είναι παιδιά φτωχών ανθρώπων”. Πέραν από τις ιδιοτροπίες του Παζολίνι, η άποψη αυτή απηχούσε την πολιτική γραμμή του ΚΚ Ιταλίας απέναντι στο ριζοσπαστισμό του “Μάη του 1968” και αποτελούσε προάγγελο της ταξικής συνεργασίας και του “ιστορικού συμβιβασμού” του ευρωκομμουνιστή Μπερλινγκουέρ λίγα χρόνια μετά. Για πολλούς λόγους, η ιστορία του ιταλικού κινήματος τη δεκαετία 1968-1978 είναι πολλαπλά χρήσιμη στο ελληνικό κίνημα σήμερα. Στην ιστορία αυτή θα χρειαστεί να επανέλθουμε αναλυτικότερα από τις στήλες του περιοδικού μας.

http://socialismfrombelow.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=392:i95&Itemid=1

Κυκλοφόρησε: BABUSHKA, Κοινωνία σε ασφυξία - τεύχος # 20

Η αυτοκτονία δεν είναι να
θέλεις να πεθάνεις. Είναι να θέλεις να εξαφανιστείς.»
George Perros, 1923-1978, Γάλλος συγγραφέας
«Βλέπουν τον καθρέφτη, βλέπουν την ώρα, ρωτούν αν είναι τρέλα τάχα ή λάθος, «όλα τελείωσαν» ψιθυρίζουν «τώρα», πως θ’ αναβάλουν βέβαιοι κατά βάθος.»
 (από το "Ιδανικοί αυτόχειρες")
Κώστας Καρυωτάκης, 1896-1928, Ποιητής
“Nil desperandum!
μτφρ: ποτέ μην απελπίζεσαι»
Οράτιος, 65-8 π.Χ., Λατίνος ποιητής
«Πρέπει να χαθώ μες στη
δράση, αλλιώς θα μαραθώ από την απελπισία.»
Alfred Tennyson, 1809-1892, Άγγλος ποιητής
«Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν ζωές μέσα σε σιωπηλή απόγνωση.»
Henry David Thoreau, 1817-1862, Αμερικανός συγγραφέας
 




«Μόνο αφού έχουμε χάσει τα
πάντα, είμαστε ικανοί να
κάνουμε τα πάντα.»
Chuck Palahniuk, 1963-, Αμερικανός συγγραφέας
«Το να ανοίγεις τα μάτια είναι το αντίδοτο στην απόγνωση.»
Sylvain Tesson, 1972-, Γάλλος συγγραφέας
Απελπισία: φόβος χωρίς ελπίδα.»
Καρτέσιος, 1596-1650, Γάλλος φιλόσοφος
«Η απελπισία είναι το
αποτέλεσμα όχι μόνο της δυστυχίας μας, αλλά και της αδυναμίας μας.»
Vauvenargues, 1715-1747, Γάλλος γνωμικογράφος
«Παράφρων δεν είναι
αυτός που έχει χάσει τα λογικά του. Παράφρων είναι αυτός που τα
έχει χάσει όλα και διατηρεί
τα λογικά του.»
G. K. Chesterton, 1874–1936, Άγγλος συγγραφέας & κριτικός
«Η πραγματικότητα στον
αιώνα μας δεν είναι κάτι που μπορείς να αντιμετωπίσεις.»
Graham Green, 1904-1991, Βρετανός συγγραφέας
«Η κόλαση λοιπόν
είν’ η πατρίδα μας.»
Νίκος Καρούζος, 1926-1990, Ποιητής
«Όταν είναι κανείς
μέσα στα σκατά μέχρι το λαιμό,
δεν του μένει τίποτε άλλο παρά να τραγουδήσει.»
Samuel Beckett, 1906-1989, Ιρλανδός συγγραφέας, Νόμπελ 1969
«Ο λόγος που το άγχος
σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από τη δουλειά, είναι ότι περισσότεροι άνθρωποι αγχώνονται από όσους δουλεύουν.»
Robert Frost, 1874-1963, Αμερικανός ποιητής

Κυκλοφόρησε: Περιοδικό Σοσιαλισμός από τα Κάτω: Κίνημα ανατρεπτικό


Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού Σοσιαλισμός από τα Κάτω (Νο 95) για τους μήνες Νοέμβρη και Δεκέμβρη. «Το κίνημα που ρίχνει κυβερνήσεις» είναι το μήνυμα στο εξώφυλλο και τίτλος στο πρώτο άρθρο του περιοδικού από τη Μαρία Στύλλου.
Αρχικά εξηγεί γιατί η τρικομματική κυβέρνηση του Σαμαρά έχει την τύχη των δύο προηγούμενων κυβερνήσεων αφού οι τρεις βασικές εκτιμήσεις που έκανε σχετικά με τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία, την αντοχή της κυβέρνησης και τη δύναμη του εργατικού κινήματος έχουν πέσει έξω. Στη συνέχεια απορρίπτει διάφορες «ξαναζεσταμένες θεωρίες» όσον αφορά τον καπιταλισμό και απαντάει στο ερώτημα αν υπάρχει λύση στα αριστερά, τονίζοντας ότι καθοριστική είναι «η οργάνωση της πραγματικής δύναμης της τάξης» που δεν περιορίζεται στις κάλπες.
O Kώστας Σαρρής στο άρθρο του «Το όνειρο Ομπάμα ξεθωριάζει, η αντίσταση αναβλύζει» γράφει για τις εκλογές στις ΗΠΑ και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αμερικάνικος καπιταλισμός να διατηρήσει την κυριαρχία του παγκόσμια. Η επιλογή για εκτύπωση χρήματος («ποσοτική χαλάρωση») δεν έχει δουλέψει, ενώ ορατός είναι ο κίνδυνος για στασιμοπληθωρισμό. Απέναντι σε αυτά, το άρθρο τονίζει ότι Ομπάμα και Ρόμνεϊ στην ουσία δεν υποστηρίζουν κάτι αντίθετο. «Τα δύο κόμματα εκφράζουν δύο διαφορετικές εκδοχές της κυρίαρχης επιχειρηματικής ελίτ. Μόνο οι κινητοποιήσεις από τα κάτω μπορούν να φέρουν ένα διαφορετικό μέλλον» επισημαίνει.
Η κρίση, όμως, βρίσκεται και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού όπως τονίζει ο Σωτήρης Κοντογιάννης στο άρθρο του «Η κρίση του ευρώ». Μπορεί ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι να «αγόρασε» λίγο χρόνο με την επιλογή του να χαρίσει ένα τρισεκατομμύριο ευρώ στις τράπεζες, όμως, όπως επισημαίνει το άρθρο, μπορεί η ΕΚΤ να έδωσε ένα δεκανίκι στην Ευρωζώνη που «μπορεί να βοηθήσει ένα κουτσό να περπατήσει ξανά. Αλλά δεν θα γιατρέψει το πόδι του». Επίσης, μεγαλύτερες δυσκολίες βάζει η αμφισβητήσιμη Τραπεζική Ένωση στην οποία έχουν ποντάρει οι ηγέτες της ΕΕ αφού έχουν να αντιμετωπίζουν και τις αντιδράσεις της Μεγάλης Βρετανίας.
Το επόμενο άρθρο είναι του Πάνου Γκαργκάνα με τίτλο «Συνδικάτα, ανασύνταξη από τα κάτω». Στην αρχή επισημαίνει ότι «τα τροϊκανά επιτελεία είχαν υποτιμήσει τη δύναμη του συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα, νομίζοντας ότι το έχουν στην τσέπη». Έπειτα, αναλύει τη φύση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας πατώντας πάνω στις παρατηρήσεις του Αντόνιο Γκράμσι και τονίζει ότι ανοίγονται τεράστιες δυνατότητες για την αριστερά μέσα στα συνδικάτα μεταφέροντας το παράδειγμα της Αμερικής του 1930. Αν η αριστερά καταφέρει να «αξιοποιήσει τα συνδυασμό των ρηγμάτων από πάνω με τη ριζοσπαστικοποίηση από κάτω για να βοηθήσει το εργατικό κίνημα να κάνει άλματα».
Ακολουθούν δυο άρθρα για τη μάχη απέναντι στους φασίστες και το ρατσισμό. Ο Θανάσης Καμπαγιάννης γράφει για «Το αντιφασιστικό κίνημα που απλώνεται». Αφού θυμίζει επιχειρήματα που υποτιμούσαν την αντιφασιστική δράση και τώρα έχουν πεταχτεί ευτυχώς στο καλάθι των αχρήστων, εξετάζει τον «μνημονιακό αντιφασισμό», δηλαδή την φραστική καταγγελία της Χρυσής Αυγής από τις δυνάμεις που επιβάλλουν τα Μνημόνια και τα ρατσιστικά μέτρα, μια καταγγελία που καταλήγει στην επίθεση στην αριστερά με τον συμψηφισμό της με τους νεοναζί. Επίσης, δίνει εικόνες από τις πετυχημένες αντιφασιστικές κινητοποιήσεις των τελευταίων μηνών με την ουσιαστική και ενεργητική παρουσία της ΚΕΕΡΦΑ.
Ο Νίκος Λούντος στο δικό του άρθρο επιχειρηματολογεί γιατί «Ο ρατσισμός δεν είναι΄΄ελευθερία του λόγου». Εξηγεί ότι οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν στις αρχές Σεπτέμβρη σε πολλές χώρες του κόσμου ήταν αντιιμπεριαλιστικές με αφορμή το ρατσιστικό φιλμ που φτιάχτηκε στις ΗΠΑ. Στη συνέχεια τονίζει ότι χρειάζεται να έχουμε ως «θέση αρχής ότι δεν είναι ελευθερία να βρίζεις τα θύματα της βίας» και ότι «ο ρατσιστικός λόγος είναι προέκταση και ιδεολογική πανοπλία για τα εγκλήματα φυσικής βίας», ενώ ασκεί πολεμική στην αριστερή ισλαμοφοβία που τσουβαλιάζει τους μουσουλμάνους πρόσφυγες και μετανάστες που εξεγείρονται με τους νεοναζί της Χρυσής Αυγής.
Ακολουθεί το άρθρο του Λέανδρου Μπόλαρη «Ο δεκαετής πόλεμος 1912-1922». Ο Λέανδρος αφού επισημάνει ότι σήμερα που ο ελληνικός καπιταλισμός είναι βυθισμένος στην πιο βαθιά του κρίση, «το καθήκον να εξοπλιστεί το εργατικό κίνημα με την παράδοση του διεθνισμού και της επανάστασης είναι εξίσου αναγκαίο», κάνει μια περιεκτική αναδρομή από την αρχή της πολεμικής εκστρατείας μέχρι το κάψιμο της Σμύρνης. Επίσης, αφιερώνει ιδιαίτερο χώρο στη θέση του ΣΕΚΕ, στο εργατικό και στο αντιπολεμικό κίνημα, δίνοντας εικόνες από τη δράση του τη συγκεκριμένη περίοδο.
Στο τελευταίο τμήμα του περιοδικού βρίσκονται τρεις βιβλιοπαρουσιάσεις. Ο Αποστόλης Λυκούργος κάνει μια εκτεταμένη παρουσίαση για τα Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα-1844 στο κείμενο του με τίτλο «Τα Χειρόγραφα της Ελευθερίας» όπου εξηγεί ότι ο Καρλ Μαρξ αναζήτησε την ελευθερία στην εργατική σύγκρουση με την εκμετάλλευση και την αλλοτρίωση.
Ακολουθεί η βιβλιοκριτική του βιβλίου του Πολ Κρούγκμαν «Τέλος στην ύφεση τώρα!» από τον Κώστα Σαρρή και του βιβλίου του Μενέλαου Χαραλαμπίδη «Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα» από το Λέανδρο Μπόλαρη. Τέλος, μπορούμε να διαβάσουμε την καθιερωμένη επισκόπηση του περιοδικού τύπου των δύο τελευταίων μηνών από το Θανάση Καμπαγιάννη.